«Почеламут ўстелеш ок возалт»

Почеламут ўстелеш ок возалт Почеламут ушешат ок возалт. Почеламут шўм-чонеш возалтеш, Почеламут оным кўрышт лектеш. Почеламут ок возалт кагазеш. Почеламут ок возалт пера ден. Почеламут возалтеш вўр ден. Почеламут возалтеш йўкланен. Почеламут возалтеш туге, Кузе ош тўняш аза шортын толеш. Почеламут шўмым кўрышт шочеш… Но кузе тудо тушто шочеш Да вара ўстембаке возеш, Мый тидым тачат ом пале, А молан палаш тидым кўлеш?.. Почеламут ок возалт ўстелеш… Мемнан землякна, Токтар ялын эргыже Вячеслав Александрович Абукаев-Эмгакын лўмжє марий калык коклаште кумдан чапланен. Тудын ўмыржє кўчык лийын, 49 ий веле ош тўняште илен шуктыш. А могай шерге поянлыкым почешыже коден. Тидыжым чап лўмжє-влак пе‰- гыдемдат. Тудо 1991 ийыштак СССР Писатель ушем радамыш пурен. Олык Ипай лўмеш молодежный, Яныш Ялкайн лўмеш сылнымут, М. Шкетан лўмеш государственный премий-влакын лауреатше, Марий Эл искусствын сулло деятельже, Марий Элын калык писательже… Тидыже мом ончыкта? Шочмо йылмынам, сылнымутнам, тўвыранам вияндымаште Вячеслав Александровичын надырже моткоч кугу. Кызыт туге чучеш, тудо илаш вашкен. ™мыржє кўчык лийшашым тудо пуйто ончылгочак пален да сандене илаш вашкен, чыла шуаш тыршен. Шарнем, тудын дене пырля уремыште ошкылына. Шижынат от шукто, тудо иктаж лу-лучко метрлан ончылтенат кая, вара чарнен шогалеш да вучен шога. Университетыште пырля тунемме йолташыже-влак тудлан эсогыл «электровеник» лўмымат тушкалтеныт. Ме, кугурак тукым, Вячеслав Абукаевым сайын палена. Кызытсе самырык-влак, эсогыл марий йоча-влакат, чыланжак тудын кє улмыжым огыт пале. Чын, школлаште марий йылмым да литературым туныктышо-влак тиде чырым кора‰даш тыршат. Вет марий литература программышке тудын произведенийже-влакым пуртымо. Чорай ялысе марий гимназийыште чўчкыдын «Эмгак лудмашым» эртарат. Ончыч, Токтар школ пашам ыштыме годым туштат тыгай мероприятий-влак эртеныт. Мишкан селасе 2 №-ан кыдалаш школышто, кызыт тудо марий да англичан йылмылан келгын шымлыше шуко профилян полилингвальный школ, туныктышо С. Салиеван тыршымыж дене тыгай мероприятий эртен. Районысо краеведческий библиотекыште ик гана веле огыл «Эмгак лудмаш» пайрем эртаралтын. Тыгай мероприятийлаште лийше-влак шке землякыштым палат, тудын возымыжым лудыт. Марий историй да тўвыра рўдерыште В. Абукаев-Эмгаклан 65 ий темме лўмеш шарнымаш касым «Почеламут ўстелеш ок возалт» сылнымут унагудо семын эртарыме. Тушко райрўдысє школлаште кугурак класслаште тунемше-влак ўжылтыныт. Мутат уке, Мишканыште гына огыл, марий ялласе школлаште тунемше-влакат кызыт рушла мутланат. Сандене касым организоватлыше-влак (районысо Культура дворец) чылалан умылаш лийже манын, мероприятийым рушла эртараеныт. Чылт рушлажак манаш огеш лий, вўдышє В. Кутлуметовлан гына рушла ойлаш верештын. В. Абукаев-Эмгакын возымо мурыжо-влак, почеламутшо марла йонгалтыныт, «Изуремыште кугу сўан» спектакль гыч ужаш марла ончыкталтын. Вўдышє кас тўналтыш гыч мучаш марте Вячеслав Абукаев-Эмгакын илыш корныжым тўналтыш гыч мучаш марте рашемдыш. Таче ме шке лудшына-влаклан В. Абукаев-Эмгакын илыш да творчество корныжым ойлаш огына тўнал, газетым лудшо-влак тидым палат, шонена. Но тудын илыш корныж гыч о‰ай факт-влакым ушештарен кодаш уто огыл, очыни… Вячеслав Абукаев 1959 ий 5 январьыште шочын. Шочмо кагазыштыже да паспортыштыжо тыге возымо. А чынжым тудо 1958 ий 26 декабрьыште, шке манмыжла, шем мончаште шочын. Тиде ийыште мемнан ялыште декабрь мучаште ала ныл, ала вич да утларак йоча шочын. Тунам йочам сельсоветыште возыктеныт. У ий пайремлан кєра, очыни, пиалан ачавлак У ий эртымеке, ик кечыште погынен, Тымбай сельсоветыш шочшо икшывыштым возыкташ 5 январьыште миеныт. Тунам шочмо кечым возыкташ мийыме кече дене возеныт улмаш. Сандене Токтар-Измар ялыште икмыняр е‰ 5 январьыште шочмо кечыжым палемда. Вячеслав изинекак лудаш да возаш тунемын. Куд ияш школыш каен. Слава дене пырля эше кок рвезе куд ияш миеныт улмаш. Туныктышо нуным мєнгє поктен колта. Эрлашыжым онча, нуно уэш парт коклаште шинчат. Адак поктен колта. Кумшо кечылан ик рвезе огеш мий, варажым кокымшыжат коштмым чарна. А Слава ўскыртланенак коштын. Варажым туныктышо кидшым лупшалын да, «тек шинчыже, вашке гыч ноя да коштмыжым чарна» манын. Сандене журналышке лўмжым возен огыл. У ий каникул деч ончыч оценка-влакым шындыме годым Слава эн сай тунемше радамыш лектын. Оценкым, очыни, посна кагазеш гына шынденыт. Варажым, ятыр ий эртымеке, кумдан палыме писатель радамыш шогалше рвезе, шочмо школышкыжо толын. Икымше классыште тунемме годсо журналым ончен да єрын, тудын фамилийже тушто лийын огыл. А кокымшо классыште журналыш тудын лўмжым возымо. Тиде историйым ончыкташ кўлешыжат уке ыле, но… Пашаже теве кушто. Школыш йочам налме годым тудын документшым, шочмо кагазшым намийыман. А Слава жап шуде миен, сандене нигє тудын шочмо кагазшым йодын огыл. Тыге кандаш классым тунем пытарымешкыже тудо Абукаев фамилий дене коштын. Кандаш класс деч вара Чорай школыш тунемаш каен. Кандаш классым пытарыме нерген «Свидетельство о восмилетнем образовании» документым возаш тўналмеке иже шочмо кагазшым йодыныт. А туштыжо… Слава Абукаев огыл, а Янетов. Изам шочмо годым мемнан авана ден ачана официально возалтын огытыл улмаш, сандене тудлан аванан фамилийжым пуэныт - Янетов. Чорай школым тудо Янетов фамилий дене тунем пытарен. Йошкар-Олашке каяш тарваныме годым ачана дене пырля Мишканыш миен, фамилийжым Абукаевыш вашталтен. Сандене кызыт пе‰гыдын каласаш лиеш, Вячеслав Александрович Абукаев-Эмгак Токтар школын выпускникше, Чорай школышто тыгай ен тунемын огыл. Чорайыште Вячеслав Янетов тунемын. Тидыжым молан ойлем? Шарнымаш касыште Марий Эл гыч саламлымашан телеграммым лудмо. Тудым тўрыснек ончыкташ кўлеш. «Пагалыме марий калык, Марий Эл Республикын калык писательже Вячеслав Александрович Абукаев-Эмгакым шарныме лўмеш касыш толшо-влак, тудын творчествыжым палыше, пагалыше, йєратыше-влак! Алал кумылын тендам пайремда дене саламлена! Шочмо йылмынам, сылнымутнам, тўвыранам вияндымаште Вячеслав Александровичын надырже моткоч кугу. Ме тудым тале поэт, прозаик, драматург, журналист, критик да мер пашае‰ семын палена да пагалена. Тек тудым кушкын толшо тукым шарнаш тў‰алеш, шочмо йылмына дене мутлана, тек марий мурым мура, марий койышан кушкеш, шочмо элнам йєрата. Талешкына-влакым шарнен илымаш тек нунылан сай пример лиеш. Чыла тидым шотыш налын Вячеслав Абукаев-Эмгаклан шочмо кундемыштыже, Мишкан мландыште, чапкўм шогалташ темлена. Россий Президент пеленсе калык-влак кокласе советын е‰же, Федерал марий калыкле тўвыра автономий Советын вуйлатышыже Л. Н. Яковлева. Оньыжа Э. В. Александров». Марий калык писательлан шочмо кундемыштыже чапкўм шогалташ темлат. Тыгай шоныш мемнанат шочын. Кушан тыгай чапкўм шогалтыме йодыш лектын. Эмгакын ик сай йолташыже Чорайым темла. Вет Чорай школын выпускникше улеш. Тидын шотышто утыжым шонышаш уке, очыни. Чапкў шочмо ялыштыже лийшаш. Икманаш, ка‰ашаш кўлеш. Чапкў шотышто комиссийым ыштыман, очыни…Мыйын шонымаште, тыште Токтар-Измар калыкын ойжо пеш шерге. Район администраций лўм дене шарнымаш касыш толшо-влакым администраций вуйлатышын икымше заместительже, социальный йодыш да внутренний политика шотышто заместительже Л. Александрова саламлен. Шарнымаш касыште Вячеслав Абукаев-Эмгакын возымо муро-влак йонгеныт. Концерт номер-влакым Мишкан Тўвыра полатын артистше-влак ямдыленыт: марий муро калык хор, «Березка» вокальный ансамбль, мурызо-влак Ирина Аликаева, Светлана Шахмадеева, Олеся Мусалина да молат. Верысе поэтесса Светлана Салиева Вячеслав Александровичын полшымыж дене сылнымут корныш шогалмыж нерген ойлен да тиде каслан лўмын возымо почеламутшым лудын. Тиде кечын игече пеш чот поранан лийын гынат (автобус-влак коштын огытыл, корно петыралтын), Нефтекамск ола гыч Башкортостан Республикын да Марий Элын заслуженный артисткыже Полина Итальева толын. Тудо В. Абукаев-Эмгакын мутшылан возымо «Ай, пеш чевер, пеш чевер» мурым йонгалтарен. Мишкан Тўвыра полат пеленсе «У илыш» калык театр «Изуремыште кугу сўан» спектакль гыч ужашым модын ончыктен. Тыште самодеятельный артист-влак Р. Плотников, В. Кутлуметов, А. Ибулаев, М. Минилбаева шке мастарлыкышт дене ойыртемалтыныт. Валерий АБУКАЕВ. «Почеламут ўстелеш ок возалт» 17 январьыште Марий историй да тўвыра рўдерыште Марий Элын калык писательже, уста поэт, прозаик, драматург Вячеслав Абукаев-Эмгакын шочмыжлан 65 ий темме лўмеш шарнымаш кас эртен 2024 ий 24 январь 4 № 7 стр.