«Айык ял - 2023»

Мишкан селаште марий ИКЦ-ште республиканский конкурсын муниципальный этапше почеш публичный презентаций-влак эртеныт. Айык ял лўмым налаш индеш ял ўчашеныт: Андреевка, Пўрємучаш, Кўшыл Шогертен, Карач, Кўрзе, Шаде Шогертен, Ильич, Тымбай, Урьяде. Конкурс таза илыш-йўлам илышыш шы‰дараш виктаралтын, арака йўмаш дене кучедалше села ден яллам пален шалаш  да нуным тиде пашам умбакыжат шуяш кумыла‰даш. Илыме верлаште мутланымаш, рейд-влак эртеныт, аракан да тамакан энгекше нерген тўрлє листовкым шареныт, спортивный та‰асымаш-влак эртеныт. Ешым, тазалыкым пенгыдемдаш акций-влакым эртарыме. Профилактический пашат шукталтын – подылаш йєратыше-влак деке миен, нунын дене мутланеныт. «Еш» рўдер гыч специалист-влак  яллашке лектын коштыныт,  каныш кечым риск группыш пурышо е‰-влак дене эртареныт. Неле илыш ситуацийыш логалше-влаклан специалист-влак полышым пуэныт. Тўрлє мерприятий эртаралтын. Информаций дене  интернет гоч палдареныт.  Эртарыме мероприятий-влакым иктешлен  районный комиссийыш видеопрезентацийым колтеныт. 30 ноябрьыште публичный аралалтмаш эртен. Конкурсын участникше-влак  сценыште выступленийыштышт презентацийыштым ончыктеныт. Эртарыме пашашт дене палдареныт, жюри член-влакын йодышыштлан вашештеныт. Оценкым пашаштын содержанийжым, качествыжым да калыкым авалтен налмыштым шотыш налын акленыт. Тыгак публичный выступленийыштымат шотыш налыныт.

Кумшо верым Тымбай сельский поселений гыч Тымбай ял налын, покшелне Чорай сельсовет СП гыч Маевка (Ильич) ял, а эн кўкшє баллым налын да се‰ышыш лектын Монар сельсовет СП гыч Андреевка ял. Каласаш кўлеш, тиде сельский поселений кумшо ий почешла «Айык ял» республиканский конкурсын  муниципальный этапыштыже сенышыш лектеш. 2021 ийыште икымше верым Нерге ял налын. Призлан пуымо 50 тўжем тенге дене профнастил гыч штакетникым налыныт да Кугу Отечественный сарын участникше-влаклан шогалтыме памятникым печыленыт. Тиде пашам шуктымо годым ме БР-се тўвран сулло  пашаенже Светлана Каншаева дене вашлийын мутланенна. Тудо тыге ойлен: « Нерге ялыште илыше калык «Айык ял» конкурсым шонен лукмыштлан таум каласа. Тиде таза илыш йўла, сай шўлыш, келшен илаш тыршымаш. Куаненна, тиде конкурсын саска лектышыжат уло – мемнан Культура пєртыш у компьютер налылтын».

2022 ийыште се‰ышыш Корак ял лектын. Нуно призлан налме оксаш дене у клубым чонаш тўналыныт. А ындыжым Андреевка ял Айык ял лўмым налын. Монар сельсоветыш 5 ял пура да тушто 1644 ен ила (550 сурт- оралте). Нунын кокла гыч  Монарыште 533 ен (163 сурт-оралте),  Коракыште - 412 ен ( 144 сурт-оралте), Нергыште – 430 ен (140 сурт- оралте), Пекшекыште - 242 ен (86 сурт-оралте), Андреевкыште – 27 ен (10 сурт-оралте). Шкат ужыда, конкурсыште сеныше ялже эн изи улеш. Манметла, «изи да туш». Тиде ял нерген ме газетын кодшо номерыштыже «Ме жап ден тєр ошкылына» статьяште возенна ыле. Кє тиде ялыш миен, пала могай тиде ял мотор да сылнештарыме. Ял калык ик ешла ваш келшен ила. Нуно поро кумылан, тале, шке шонымашышкышт  шуаш тыршыше улыт.  Шындыме цельышкышт шуаш нуно пырля чумырген, тыршен пашам ыштеныт. Таза илыш йўлам илышыш пурташ тыршат.

 - Арака - илышыште кўлешан огыл, туддеч поснат илаш сай, - ойла ялыште илыше Светлана Иксанова. – Шу‰галтмеш йўшє мемнан ялыште нигунам лийын огыл. Начар илыше еш-влакат уке.  Ял калыкна пашам йєратыше, тыршышан. Мемнан кугезына-влакат айык, таза илыш йўлам кученыт, нунын деч поро примерым меат  налынна. Кунам республикыште «Айык ял» черетан конкурсым увертарышт, ме тиде конкурсыш ушнышна.Чонлан ласка - икымше верым налынна!  Мемнан ял гыч лекше, пелне илыше землякна-влакат пиалнам пайлат. Нунын дене телефон да соцсеть дене ваш кылым кучена да унала толмышт годым куанен вашлийына.  Кок ий ончыч  ялнан 100 ияш юбилейжым эртаренна.  Тиде пайремыш 500 утла ен  погынен !

 Пайрем пеш веселан эртен.

Монар сельсовет СП ын администраций пашажым виктарыше Дина Аликова ойлымашке ушна:

- Тиде ялыште илыше 27 ен шенгелне нунылан полшаш ямде шуко чотан чумыр аудиторий шога.  Ялын 100 ияш юбилейже деч вара шукерте пашам ыштыдыме тошто клубым чумыр вий дене олмыктен шындышт. Тушто 2021 ий октябрь тылзе гыч  тўрлє мероприятийым,  концертым эртарат,  ял илыш эше веселарак  лийын.

Кокымшо призовой верыш лекмыштлан Ильич ялыште илыше-влакат куаненыт.  Презентаций деч вара ме ялын старостаже Маргарита Кайниева дене мутланышна:

- Мемнан ялыште 58 ен ила, тушечын 41 кугые‰, 17 йоча. Пашам ыштен кертше 33 ен, пенсионер – 8. Кок еш шуко икшыван. Ялна изи гынат, ме чак чумырген шогена. Калыкна тыршышан, икойан.  Нигємат урем тўзатыме пашаш ўжаш огеш кўл, шкеак изи гыч тўналын кугу марте субботникыш  погынат. Чылан умылат,  чумыр вий ден гына ялым мотор, ару да сайрак ышташ лиеш.  Пырля пашаште йоча-влак шке шочмо верыштым йєраташ да перегаш тунемыт. Чумыр вий дене памашым тўзатышна да Сикияз енер гоч у кўварым вакшна. «Айык ял»  конкурсышто кокымшо ий участвоватлена.  ™маште ме «Лучшие результаты деятельности по сохранению института семьи» номинацийыште сенышыш лектанна. Тений кокымшо лийынна!

Умбакыжат таза, айык илышым шараш тўналына да республиканский конкурслаште участвоватлаш да сенымашышке шуаш тыршаш тўналына!

Ме Андреевка  ялышт илыше-влакым  сенымашышт дене саламлена да куаныштым пайлена.  Нунын деке «Эх, колым кучена изижымат, кугыжымат» конкурсыш миенна. Конкурсышто конешне келшымаш сенен. Вара ме пырля кол шўрым кочкынна. Вашеш меат нуным унала ўжынна. Марий йўла почеш уна-влакым мелна кышыл да пура дене вашлийынна. А вара памаш вўд дене самовареш шолтен тамле чайым йўынна.  Вашлиймаш кече пеш поян лийын. Ял мучко экскурсийым эртаренна, Чорай селасе Культура пєртыштє выставкым ончыктенна да марий калык модыш-влак дене модынна. Ме Андреевка ялыште илыше-влак дене келшен илена. Мемнам таза илыш-йўла верч тургыжланымаш ушен шога да тугак тиде келшымаш илышнам волгыдырак да онайрак ышта.

Кумда шўман да пашам йєратыше Тымбай ял калык кеч-могай ситаций гыч куштылгын лектын мошта да шке шонымашкыже шуэш.  Тымбай ялыште 316 ен ила. Айык илыш дене илаш тыршат. Ялышт сай илыше ешлан  поян, нунын деч примерым налаш лиеш. Примерлан Ибатовмыт ешым налаш лиеш. Нунын нерген материал мемнан газетыштат возалтын ыле. Геннадий Владимирович ден Олеся Олеговна коктынат туныктышо улыт, шке ешыштын илыш-йўлашт дене палдарышт. Тымбайыште шуко икшыван ешат шуко. Ялыште сомыл пеш шуко, ял калык таза, айык илыш дене ила, вуйым арака дене аныртылаш жап уке. Нунын моло поянлыкышт уло – сурт, еш, икшыве-влак...

Республиканский конкурсын муниципальный этапыште сеныше Андреевка ялыште илыше-влаклан ме умбакыжат таза да активный лияш, республика кўкшытыштє мемнан районын чапшым кўшнє кучаш тыланена.