«Чоным да шўмым лыпландараш»

Кодшо кугарнян рўдє районный библиотекыште Инвалид-влакын кечыштлан лўмлалтше творческий кас эртен. Мероприятийыш толшо-влакым Мишкан ЦБС-ын директоржо Татьяна Кондогина саламлен.
- Таче ты йоҥгыдо залыште тендам ужаш пиал, - каласен Татьяна Александровна. - Мемнан вашлиймашна Инвалид-влакын тўнямбал кечыштлан лўмлалтын. Тиде кечым ООН-н Генеральный Ассамблейже 1992 ий 3 декабрьыште палемден. Тиде начар тазалыкан еҥ-влакын проблемыштлан кугу тўткышым ойыраш ешартыш амалым ыштен. Мутат уке, ты кечым пайрем манаш йылме ок савырне, но тиде тендан - виян чонан еҥ-влакын кечышт.
Т. Кондогина йоча модельный библиотека пеленсе «Берегиня» декоративно-прикладной искусство мастерскойыш коштшо уста еҥ-влакын сеҥымашышт дене палдарен. Тиде мастерскойышто инвалид йоча-влак моло-влак дене пырля тўрлаш, моло тўрлє кид пашам ышташ тунемыт. Нунын пашаштым «Радуга творчества» выставкыште ончыктымо.
Погынышо-влак ончылно Мишкан села гыч инвалид йочам ончышо Наталья Шамуратова выступатлен. Тудо шкеж гаяк ава-влаклан шарнымаш пєлекым кучыктен.
Мастер-класс эртыме жапыште ме Наталья Викторовна дене мутланышна. Тудо инвалид йочам ончышо куд аван, икшывыштын илышыштым саемдышашлан пырля ушнымышт нерген ойлыш.
- Тачысе кечылан ме суртышто тунемше йоча-влаклан сухой паекым окса компенсаций дене вашталтыктен кертна. Районышто тыгай йочаже 35 уло, - ойла Н. Шамуратова. - Образований сферыште ОВЗ йоча-влаклан, начарын колшо, начарын ужшо, сокыр, соҥыро-влаклан ешартыш учебный материал ден учебник-влакым ойырымо йодыш решатлалтын. Мо тугок лийшаш, чыла ойыралтеш. Неле черан вич йоча паллиативный статусым налеш. Тидыже уже йӧршын вес тўрлӧ, сай качестван медицинский обслуживаний. Октябрьыште йыргешке ўстел йыр мутланымаш эртыш. Тушто районысо организаций-влакын представительышт инвалид-влакын проблемышт шотышто йодышлам каҥашеныт. Пырля пашам ыштыме идалык арам эртен огыл, мемнан проблемына-влак эркын гынат, решатлалтыт. Ме шкенан икшывына-влакын интересышт да правашт верч пашам ыштена. РФ закон дене келшышын, мо мыланна логалшаш, лач тудым гына йодына. Инвалид йочам ончышо ятыр ава исполнительный власть орган деч полышым налын кертдымыж годым мемнан деке полышым йодын толеш. Ме толшо кажне еҥ дене индивидуально пашам ыштена, - ойла Н. Шамуратова. - Мишкан ЦРБ-ште учетышто 99 инвалид йоча шога. Тушечын районышто 76 еҥже ила. Чылаже 1280 инвалид уло. Тиде тўшкашке пурышо-влакын чотышт ий еда шукем толеш, тўрлӧ неле черан йоча-влакат артат.
Шушаш ийлан мемнан паша планна кугу, илышыш пуртышаш йодыш-влакат шуко улыт. Ме нине йодыш-влак дене кызыт пашам ыштена. Вет ик проблемым решатлаш ик ий наре жап эртен кертеш. Южгунамже тӧра-влакын йўштӧ кумылан улмыштлан верч шуко жап йомеш. Мый чыным ойлем. Южгунам йодышым нигунам решатлаш лийдыме гай чучеш, но тудым ик татыште решатлаш лиеш.
…Рўдӧ районный библиотекын йоҥгыдо залыштыже погынышо-влак паралимпиец-влак нерген видеофильмым онченыт. Библиотек пашаеҥ-влак уна-влаклан оҥай мероприятий-влакым ямдыленыт. Мутлан, залыште шинчыше-влак сылнымут литератур гыч пурышо шулдыран ой-влакым палыме конкурсышто участвоватленыт. Йоча-влаклан «Закладка для книг» (йоча модельный библиотек), «Оригами» («Путник» туризм, экскурсий да патриотический воспитаний рўдер), «Рождественский ангелочек» да «Дерево желаний» («Еш» служба) мастер-класс-влак келшеныт.
Кагаз гыч У ий кожыш сакаш модышым ышташ самырык-влакын пашашт шотышто тўҥ специалист Ольга Биктубаева туныктен. Марий тўрым тўрлымӧ шотышто мастер-классым Лилия Имаева эртарен, портыш дене пашам ышташ Ирсай школын туныктышыжо Эльвира Галимова туныктен. ДЮСШ-н да «Путник» рўдерын пашаеҥышт-влак оҥай модыш-влакым ямдыленыт. А Мишкан Культура дворецын пашаеҥже-влак музыкальный пӧлекым ыштеныт.
Тиде кечын кумылан-влак «Крылья возможностей» инклюзивный проектын участникше лийын кертыныт. Тиде проектым самырык-влакын пашашт шотышто федеральный агентство инвалид йоча-влаклан ямдылен. Инвалид-влаклан паша нерген йодышлан Калыклан паша верым ситарыше рўдерын специалистше-влак раш вашмутым пуэныт.
Вашлиймаш мучаште мероприятийыш толшо чыла уналан «Берегиня» декоративно-прикладной искусство мастерскойышто ямдылыме курчак-серлагыш-влакым пєлеклыме.
Светлана ТОЙМУРЗИНА.