Мишкан уна-влакым вашлийын

Мер Каҥашын вуйверже ик погын ден вес погын коклаште заседаний-влакым чўчкыдын эртара.
Паша заседаний-влак деч посна, выездной расширенный заседаний-влакым тўрлӧ верлаште эртарат. Тыгайышкыже Мер Каҥаш правлений член-влак гына
огыл, а Российысе тўрлӧ регионлаште илыше марий-влакын чолга еҥыштым чумырат. Тыгай заседаний-влак Киров кундемыште, свердловск марий-влак дене эртеныт. А тиде гана Мишкан мландыш уна-влак погыненыт. Тидлан амалжат уло: Мишкан 2020 ийыште финн-угор калык-влакын тўвыра рўдерышт лийын, Мишканыште марий историй да тўвыра рўдер почылтын (тыгайжым Марий Элыште гына огыл, а Россий кўкшытыштат муаш неле, а рўдер пелен улшо интерактивный музей Тўнямбалныжат икте веле). Адакшым Башкортостан Республикыште марий-влакын кугу тўшка дене илыме верышт Марий Эл деч кокымшо верыште шога, а республикыштына лач Мишкан
районышто эн шуко марий ила. Мишкан районышто марий-влак илыман чыла ялыште марий йылмым школышто туныктат. Икманаш, мишкан марий-влак шуко
шотышто моло кундемлаште илыше марий-влаклан примерым ончыктат.
Мишканыште эртыше форумышко чумыр Россий гыч 200 утла еҥ толын. Москва, Санкт-Петербург, Екатеринбург, Озаҥ олала гыч, Крым Республик гыч, моло
кундемла гыч эн чолга марий-влак чумыргеныт. Мутат уке, эн кугу делегаций Марий Эл гыч лийын, пошкырт марий-влак деч вара. Вет шкенан кундем гыч чыла район гыч марий-влакын представительышт лийыныт.
Тиде кугу форумышто Башкортостан Республик правительстын премьер-министрын заместительже А. Бадранов, Марий Эл правительство вуйлатышын икымше
заместительже М. Васютин, Башкортостан Республик тўвыра министрын икымше заместительже Н. Лапшина, Башкортостан Республикысе «Эрвел марий» национально-культурный автономийын председательже В. Ялаев, Мишкан район муниципальный район администраций вуйлатыше П. Трапезников да молат лийыныт. Конешне, форумын чумыр пашажым Мер Каҥаш правленийын председательже, марий оньыжа Э. Александров вўден да виктарен шоген.
Поро йўла почеш 24 сентябрьыште мишкан чекыште Марий Эл гыч толшо делегацийым Нерге Культура пєртын «Ӱжара» вокальный ансамбль да райрўдӧ гыч форумлан вуйын шогышо-влак кинде-шинчал дене вашлиймеке, уна-влак кужу корно деч вара каналтеныт, эрласе форумлан вийым погеныт.
Форум шке пашажым секционный занятий-влак гыч тўҥалыныт. Форум жапыште чылаже куд секций пашам ыштен: «Еш, йылме, образований», «Культура да этнобрендирований», «СМИ да цифровизаций», «Самырык-влак дене паша», «Марий йўла», «Ял да ола».
Журналист-влакын секцийыштым ««Марий Эл» газет редакторын заместительже Светлана Пехметова вуйлатен да марий газет-влакын тачысе положенийышт
нерген докладым ыштен. Тачысе кечылан Марий Элыште 16 изданий марла йылме дене лектеш, Башкортостан Республикыште кум газет марла савыкталтеш. Секцийыште тыгак Башкортостан Республикысе «Чолман» республиканский марла газетын пашаеҥже Энна Губаева, Мишкан районысо «Келшымаш» газетын пашаеҥже Валерий Абукаев да молат выступатленыт.
Секцийын пашаштыже тыгак Марий Элысе Морко район гыч, «Кугарня» газет гыч, Марий радио да телевидений гыч пашаеҥ-влак участвоватленыт да выступатленыт. Выступатлыше-влакын палемдымышт почеш, тачысе кечылан марла лектын шогышо газет ден журнал-влакын ик эн кугу проблемышт - лудшо-влак шагалемыт, тираж измеш. Ончыкыжымат тыгак лиеш гын, газет-влак йӧршын йомын кертыт. Конешне, кажне редакций кертмыже да моштымыжо семын лудшо-влакым шке велкыже савыраш тырша. Шочмо йылмынам арален кодышашлан, тудын дене мутланыше-влакым шукемдышашлан Интернетыште пашам саемдыман. Тидын шотышто кугу пашам МарНИЯЛИ-н пашаеҥже Андрей Чемышев шуктен шога. Марий калык коклаште тудо шкетын веле тыгай кугу специалист манын кертына.
Ондак кужу жап тудо Сыктывкарыште коми йылмым Интернет лаштыкыш вераҥдыме шотышто суапле пашам шуктен. Тидын дене пырляк марий йылмым тушко
ушаш тўҥалын. Шкенжын мутшо почеш, марий йылмым тўрыснек Интернетыш лукшашлан шым тошкалтышым эрташ кўлеш. Тачысе кечылан вич тошкалтышым эртыме, кызытеш кудымшо тошкалтыш дене паша мия. Вашке тудо мучашлалтеш. Ик тошкалтышым эрташлан иктаж кок-кум ий жап кўлеш. Шонымо чыла пашажым шукташ, марий йылмым Интернет лаштыкыш тўрыснек пуртен шуктышашлан Юмыжо тудлан тазалыкым да чытымашым гына пуыжо.
Мутат уке, моло секций-влакынат пашашт тўвыргӧ лийын.
Секционный занятий-влак деч вара пленарный заседаний Марий историй да тўвыра рўдерыште эртен. Марий Мер Каҥашын пытартыш ийыште ыштыме пашаж нерген докладым Оньыжа Э. Александров ыштен.
Тыгак марий культурын вияҥмыже нерген моткоч раш докладым Марий Элысе тўвыра рўдерын председательже, Марий Эл Кугыжаныш Погынын депутатше Н.
Пушкина ыштен. Мишкан районышто марий тўвыра кузе вияҥме нерген культура отдел начальник Р. Плотников палдарен. А марий самырык тукымын кузе илымыж нерген Йошкар-Ола гыч Алена Иванова ден Мишкан гыч Алексей Ибулаев ойленыт.
Конешне, тўҥалтышыште форумын делегатше да унаже-влакым Башкортостан, Марий Эл правительство-влакын пашаеҥышт саламленыт да форумлан пашам
сайын эртараш поро тыланымашым ойленыт. Кунам БР правительство вуйлатышын заместительже А. Бадранов Мишканыште полилингвальный школым почмо
нерген увертарен, залыште улшо чыла еҥ кынел шогалын, кужу жап совым кырен вашлийын. Вет тыгай школжо эше моло верыште уке, лач пошкырт марий-влаклан гына ышталтеш. Тушто марий йылмым, англичан йылмым келгын шымлаш тўҥалыт.
Мишканыште марий историй да тўвыра рўдерым почмо деч вара воктенак «Марий чодыра» лўман изи паркым почмо. Тиде паркым марий йўла дене палдараш келыштарыме. Тиде форумыш Марий Эл гыч толшо уна-влак пеленышт кум марий патырым - кум марий тумым конденыт. Нине тумо-влакым ўжмӧ уна-влак онаеҥ-влак дене пырля шынденыт.
Валерий АБУКАЕВ.