Лўддымє да геройло корно

Мероприятий «Башкортостанын кугешнымашыже» проект кышкарыште эртен. Тиде проект Кугу Отечественный сарын геройжо-влак, нунын подвигышт нерген ойла, самырык тукымым патриотизм шўлышеш шуараш, шке эл, тудын историйже дене кугешнаш кумыланда. Тиде мероприятийыште райрўдыштє илыше-влак, Мишкан селасе 2 №-ан полилингвальный школышто, Кемий кыдалаш школышто тунемше-влак, тыгак почетан уна-влак - Мишкан сельсоветысе тўналтыш ветеран организацийын председательже, районысо ветеран совет президиумын членже, ветеран-влак дене пашам ыштыме шотышто комиссийын председательже Харис Гайфуллин, Кемий сельсовет СП администраций вуйлатыше Герман Байдимиров да Совет Ушем Герой Егор Орсаевын ўдыржє Салима Мельникова лийыныт. - Тиде сарын йўксолнышыжо кызытат е‰-влакын чоныштышт шижылтеш. Ме ту годсо геройло пагытым, мемнан тыныс илышна верч вуйыштым пыштыше салтакна-влакым нигунам мондышаш огынал. Ме чылажымат шарнышаш улына…, - мероприятийым вўдышє Регина Исмагилова залыште шинчыше-влаклан чон вургыж ойлен. Юрий Левитанын йўкшє. Сар жапыште Совет Ушемысе кажне ен тудын йўкшым колыштын. Ик енат, изи гыч тўналын, шонго-влак марте, радио гыч тудын ойлымо увержым колыштде кодын огыл. Левитан ойла гын, элыштына могай-гынат кугу событий лийын. Залыште шинчыше-влак сар тўналме нерген уверым, варажым снаряд, бомба пудештме йўкым да «Вставай страна огромная» мурым колмеке, чылан ту годсо шучко жапыш «пєртылыныт». Шочмо элым аралаш чумыр эл шогалын. Кажне енын чоныштыжо тушман деке ужмо-шудымаш кумыл шочын. Сар кажне суртыш, ту годсо кажне енын чоныш эн кугу ойгым конден. Сар жапыште геройло паша-влак калык коклаште чот шарленыт. Тўжем дене салтак ден офицер-влак Брест крепостьым, Одессым, Севастопольым, Ленинградым, Новороссийскым аралымаште, Москва, Сталинград верч, Курский дугаште, Йўдвел Кавказыште, Днепрыште, Карпат курык воктене кредалмаште, Берлиным штурмоватлымаште шке вуйыштым пыштеныт. Кугу Отечественный сарыште геройлыкым ончыктымылан Совет Ушемын Геройжо лўмым 11 тўжем ен (шукыжо колымеке), тушечын 104 - кок гана герой, 3 - кум гана герой (Георгий Жуков, Иван Кожедуб да Александр Покрышкин) налыныт. Тений Совет Ушемын Геройжо Егор Орсаевын шочмыжлан 115 ий темеш. Тудо Ленин, Йошкар Шўдыр, III степенян Чап орден-влак дене наградитлалтын. Егор Орсаевич Орсаев 1910 ий 12 июньышто Мишкан районысо Кемий ялыште шочын. Марий. Образованийже тў‰алтыш. 1943 ий гыч КПСС член. Армий деч ончыч колхозышто бригадир лийын. 1942 ийыште Егор Орсаевым Башкир АССР Мишкан райвоенкомат Йошкар Армийыш призыватлен. Армийыште 683-шо артиллерийский полкышто орудийный расчет дене командоватлен. Сержант Егор Орсаев 1945 ий 26 январьыште Одер энерыште кредалмаште ойыртемалтын, тиде польский Олава ола воктене лийын. Одер энер деке волышо стрелковый ротылан полшен, тудо шке расчетшо дене тушманын кок пулеметшым пытарен. Орудийжым вес серыш вончыктен, лўддымє артиллерист мемнан-влакын толын шумешкышт, руалтен налме мланде участкым арален. СССР Верховный Совет Президиумын 1945 ий 10 апрельысе указше дене Егор Орсаевлан Совет Ушемын Геройжо лўмым, Ленин орденым да «Золотая Звезда» медальым (6220 №-ан) кучыктымо дене, пуымо. Егор Орсаев сар деч вара шочмо ялыштыже колхоз председатель лийын. 1951 ий 25 сентябрьыште колен. Геройын лўмжым Кемий кыдалаш школ нумалеш, Мишканыште ик уремлан тудын лўмжым пуымо. Тудын илыме пєрт пырдыжыште мемориал онам сакыме. Патриотический мероприятийыште Мишкан сельсоветысе тўналтыш ветеран организацийын председательже, районысо ветеран совет президиумын членже, ветеран-влак дене пашам ыштыме шотышто комиссийын председательже Харис Гайфуллин выступатлен. Тудо Егор Орсаевын илыш корныж ден палдарен. Сар деч вара Егор Орсаев шочмо ялышкыже пєртылын. Тудын Алима ватыже Пайтара ял гыч лийын. Геройлан Иван эргым да Салима ўдырым пєлеклен. Шочмо ялыш пєртылмеке, герой «Путь Ленина» колхозышто пашам ышташ тўналын. Мутат уке, тудо фронтышто геройло поступкым ыштымыжым пален, сандене Мишкан райвоенкоматыш ўжыктымекышт, єрын огыл. Военком Егор Орсаевлан кўкшє лўмым пуымо нерген указым лудын. Варажым тудым Чкаловск олашке колтеныт (кызыт Оренбург), тушто Совет Ушемын геройжо шўдырым кучыктеныт. - Ме тыгай ен-влакым мондышаш огынал, вет нуно шке илышыштым чаманыде, мыланна Сенымашым лишемденыт, - каласен Харис Гарифуллинович. - Ме шкенан геройна-влакым палышаш улына. Таче специальный военный операций кая. Тушто мемнан землякна-влак участвоватлат. Россий Федераций Президент Владимир Путин: «Рвезе-влак Российын эрыкшым аралымаште пеш кўлешан задачым шуктат, сандене нунын нерген чылан палышаш улыт. Ме нунын подвигышт нерген чылалан ойлышаш улына. Нунын нерген мурым, почеламутым возыман да нунылан памятникым шогалтыман. Нуно - герой улыт!». 2025 ийым Российыште Отечествым аралыш кечыжлан, а Башкортостаныште специальный военный операцийыште участвоватлыше-влаклан полшымо ий семын увертарыме. Патриотический мероприятийыште Алексей Ибулаевын йонгалтарыме «Онар, кынел!» мурыжо кажне е‰ын чоныш логалын. Ты кастене тыгак Кемий Тўвыра пєртын «Нурпеледыш» вокальный ансамбльже, районысо Тўвыра полатын артистше-влак выступатленыт. Кемий сельсовет СП администраций вуйлатыше Герман Байдимиров герой землякна Егор Орсаевын илыш корныж дене радамын палдарен. Герман Алексашевичын выступленийже да Ильяс Яхинын видеороликшым ончымо деч вара экран гыч Совет Ушемын геройжо Егор Орсаевын ўдыржын выступатлымыжым ончыктымо. Салима Егоровналан кызыт 80 ий. Ийготшо кугу гынат, моткоч чолга улеш.Район администрацийын тудлан пачерым пуымыжлан пеш кугу таум ойла. Салима Егоровна шке ачаж дене кугешна.

Светлана ТОЙМУРЗИНА.