Єрыктарыше ен-влак

Ен-влакын кенеж гоч сад-пакчаште тыршен ыштыме пашаштым ужын, чон куана. Кенеж - «Ветеран оралте» конкурсым эртараш эн келшыше жап. Мишкан районышто илыше кугырак тукым ен-влак 2018 ий гыч тыгай конкурсыш кумылын ушнат. Илалше-влакын пашашт нерген ты материалым лудын, фотосўретым ончен, тенданат шке сурт-оралтыдам тўзаташ кумылда шочеш, шонем. Районысо ветеран организаций председательын икымше заместительже Муллахан Ханов вуйлатыме комиссий конкурсант-влакын пашаштым єрын-куанен ончен. Комиссийын составыштыже лийыныт: районысо ветеран-влак совет председатель Юлия Балахнина, тудын заместительже Алевтина Андриянова, бюро член-влак Алексей Аптулманов, Альтаф Хаматдинов, Константин Кутлуметов (тудо районысо ветеринарный станцийысе тўналтыш ветеран организацийын председательже).

Ай, кертеш, уныка! Мишкан калык виш чонан. Тидыжым комиссий член-влак икымше кечыштак Ваксола ялыште шижыныт. Шамаевмыт еш уна-влакым марий калык вургемым чиен вашлийын. Эсогыл Серафима Ильиничнан уныкажат ош марла тўрлеман тувырым чиен, кидешыже изи музиканым кучен. Оза-влакын уна-влакым вашлийме мурым мурымышт годым, изи уныка сем почеш пеш келыштарен музиканжым шоктен. Тиде кечын конкурсант-влакым кумыландаш Ардаш сельсоветысе тўналтыш ветеран организаций председатель Ирина Шамукаева ден верысе сельский поселений вуйлатыше Радион Сайдуганов толыныт. Шамаевмыт еш кугу. Серафима Ильиничнан эргыже пелашыж дене вич йочам куштат. Нуно изинекак пашалан шўманын кушкыт. А тидланже чыла йєн уло: кум пакча, ушкал-влак, презе-влак, лудо-влак, 40 комбо. Садыште мучашдыме пеледыш, пеледыш коклаште тўрлє фигура-влак верланеныт. Беседке воктене тошто кєршек-влак гыч ыштыме, мотор тувыран матрешка-влак шогат, изи пўя воктене аист-влак озаланат… Серафима Ильинична вич икшывын аваже да латкум уныкан куваваже улеш. Сулен налме канышыште улеш гынат, яра ок шинче, межым шереш, кўнчылам шўдыра, носким пидеш. Носкижым СВО участник-влаклан гуманитарный полыш дене колта. Шамаевмыт уна-влаклан марий кочкышым - пуштым ямдыленыт. Уна-влакым сийлыме жапыште Серафима Ильиничнан уныкаже почеламутым сылнын лудын. Конгам опташ да мелнам кўэшташ Кугу Соказа ялыште шокшо мелна дене уна-влакым Салиевмыт еш вучен. Пєрт воктенсе пўя комиссий член-влакым шкеж деке шупшын, кугу ўянге йымаке шогалын, верысе мотор пўртўсым ончымо шуын. Мария ден Александрын у пєртышт йыр пеш шуко пеледыш кушкеш. Кугу Соказа сельсоветысе тўналтыш ветеран организаций Галина Сайпашева конкурсант-влак нерген кугешнен палдара. Сурт озавате Мария Парсаевна чонымо пашаште тыршен, шкеак ко‰гам луктын мошта, а пелашыже уста механик-тракторист лийын. Салиевмыт озанлыкыште шорык, чыве, лудо улыт. Пєрт воктенсе пўяште колым ашнат, пакчам шындат. Вате-марий кум йочам куштеныт, кызыт нуным кандаш уныка да ик кугезе уныка куандарат. Уныка-влак дене вашлиймашым эн чотшо кугезе кова Пеналче вуча. Тудын чулымлыкшылан кєранаш веле кодеш. Салиевмытын пуртымо Ирина ўдырышт мыскара йєре ойла: - Тудым ончен, ме пенсионер огыл, а пионер гына улына. Оза-влак уна-влаклан пеш куаненыт, пўя воктенсе беседкыште пайрем ўстелым погеныт. Шокшо самовар гыч, шке кид дене лукмо конгаште кўэштме перемеч дене чай пеш тамле улмаш. Кумыланше да кумыландыше-влак Андреевка ялысе конкурсант-влак дене вашлиймаш верысе музей гыч тўналын. Ялыште илыше-влак тудым шке вийышт дене почыныт. Музейлан пєртым пуышо Римма Альмакаевна Киляевалан кугу таум ойлат. Эртыше ден кызытсе жапым ушен шогышо экспонат-влак музейыште радам дене кият. Тидыже Андреевка ялыште илыше-влакын шке историйыштым переген саклымышт нерген ойла. Татьяна Кугубаеван суртшо деке лишеммеке, «Ветеран оралте» конкурсын участникше-влак да комиссий член-влак тутло дыня пушым шижыныт. Тиде ала пакча саска, ала пакча емыж, ала мєр улеш. Но пашаже тыште огыл, а могай йєратымаш дене тудым ончен-куштымо. Озаватын садыштыже пеледыш-влак мландыште гына огыл кушкыт, а пурымо аркаш пўтыралтын, кўшкє кўзат. Сурт кєргыштат чыла вере пеледыш - утларакшым марла тувырлаште тўрлымє пеледыш-влак пеш мотор койыт. А тўрлаш тудо эше самырыкше годымак тунемын: Татьяна Михайловна «Агидель» художественный фабрикыште пашам ыштен, ынде мастарлыкшым кидпашаштыже кучылтеш. Тиде жапыште уремыште комбо-влакын йўкышт шергылте. Пуйто тидыже комиссий член-влаклан вес суртыш каяш кўлмє нерген шижтарыш. А комбыжо вес конкурсант Валерий Ирбулатовын улмаш. Кажне ке‰ежым кочан суртышто вич уныка арбуз да мєр дене сийлалтыт. Валерий Ивановичын сурт оралтыште яра мландым йєршын от уж. Чыла вере пеледыш кушкеш. Тудо тыгак моткоч уста кулинар улеш. Уна-влакым вашлияш ямдылыме ўстелыште мариноватлыме понго ден кияр, фаршироватлыме кабачки, помидор да моло сий озаланеныт. Сурт оза шкежак киндым кўэштеш. Поснак эргыж ден ўдыржє унала толмо годым киндым шке кўэшташ тырша. Пошкудыштак тиде ял гыч кумшо конкурсант Георгий Алексеев ила. Тудын дене Корак ден Андреевка ялласе тўналтыш ветеран организацийын председательже Тамара Ташбулатова палдарен. Комиссий тиде сурт деке лишеммыж годымак єраш тўналын: пєрт ончылно пу вакш шога, лўнгалтыш да аист-влак… Кок кайык водопад ўмбалсе кў ўмбалне пыжашым оптат. Чыла тидыжым Георгий Павлович шке кидше дене ыштен. Тудын озанлыкыштыже имне, мўкш да кролик-влак улыт. Шке кид дене, йєратен Монар ялыште комиссийым Валитовмыт еш вучен. Верысе ветеран организацийын председательже Алефтина Сайсанова шуко икшыван ача-аван кушто илмыштым ончыктыш. Клумбылаште кушшо пеледыш-влак коклаште йоча модыш-влак кият. Тугеже тыште йоча-влак чўчкыдын лийыт. Вет нунын 14 уныкашт уло. Станислав Алексеевич ден Галина Изибаевна вич ўдырым ончен-куштеныт. Палемден кодаш кўлеш, уна-влакым вашлияш оза-влак чот ямдылалтыныт: свежа чия пуш эше оралтыште шижылтын. Сурт озавате яра жапыштыже мушкышым пидеш. Изи, но суртышто пеш кўлешан арвер. Шке пидме мушкышыжым тудо уна-влаклан чылаштлан кучыктен. Поро йєратымаш Вес конкурсантна Чорай ял гыч улеш. Тудлан кенеж - пеледышым ончымо жап. Любовь Калугинан сад-пакчаже ўдыр виноградлан кєра, вес семынже пу сынан лиана, пеледеш. Озавате пеледышым йєрата да эре у сорт-влакым кычалеш. Кушкыл-влак коклаште, оркестр вуйлатыше семын, фонтан верланен. Озаватын озанлыкыштыже презе, комбо, бройлер чыве-влак улыт. Чорай больницыште коло ий наре санитаркылан ыштен, Любовь Михайловна сайын пала, илышыште вашла пагалымаш да порылык эн тўн верым налын шогат. Сандене Роза куваважым пеш ласкан онча. Кызыт озавате пакча саскам телылан ямдыла. Телым кок икшывыже да ныл уныкаж дене пырля кенеж сийым тамлаш могай сай. У илыш Кигазытамак ял гыч конкурсышто вате-марий Гафаровмыт участвоватленыт. Гульчира Мутахировна ден Гаян Баянович - кок ўдырын ача-авашт. Нуно кызыт ныл уныкан коча-кувава улыт. Оза-влакын садыштышт пеледыш-влак пеледыт. Нуно тошто арвер-влаклан у илышым пуэн моштат. Мутлан, петуний саска у кєршєкыштє гына огыл, а тошто умывальникыштат кушкеш улмаш. Гафаровмыт еш у илыш дене илаш тўналын. Ондак нуно Дєртыльє олаште иленыт. Кигазытамак ял нуным шке тыныслыкше, яндар южшо, мотор пўртўсшє дене сымастарен. У шоныш! Тудлан корным! Аист суртыш пиалым конда маныт. Кўрзе ялысе Ишмаевмыт ешышкат пиал толеш. Вет суртыш пурымаштак Михаил Денисович ден Галина Емельяновнан шке кид дене ыштыме пу кайык-влак вашлийыт. Комиссий член-влакым да Кўрзе сельсоветысе тўналтыш ветеран организаций вуйлатыше Галина Капуровам оза-влакын ыштыме пеш шуко поделкышт єрыктарен. Тыште мом гына от уж: теве агытан орваш имньыш шынден шўдыра, пеледыш коклаште тумна вуйжым нєлта, меран, ур, маска, шырчык омарта-влак шырчык дене пырля… Чыла тидыже пу гыч ыштыме. Шонымашыже озаватын, а илышыш пелашыже шындара. Тиде йомак тўням уныкашт унала толмыж годым шымлаш йєратат. Ишмаевмыт кок икшывым куштеныт. Кызыт нуным шке творчествышт дене куандарат. Шочмо кундемыште Кемий сельсоветысе тўналтыш ветеран организацийын председательже Тамара Изибаева Кемий ялысе кум конкурсант дене палдарыш. Землякше-влакым кумыландаш сельский поселений вуйлатыше Герман Байдимиров толын. Комиссийым эн ончыч Муртазинмыт вашлийыныт. Тиде еш икмыняр ий ончыч шочмо кундемыш пєртылын да, у пєртым чонен, илаш лектын. Еш кумло ий Ханты-Мансийскыште илен. Юрий Емельянович ден Галина Семеновна сулен налме канышым шочмо кундемыште эртараш да ўдырышт ден кок уныкаштлан Кемий пўртўсым ончыкташ шонен пыштеныт. Оралтым шот дене шонен чонымо. Йырым-ваш ару, порядок, пеш мотор монча да пу гыч ыштыме беседке, беседкым йырым-ваш пеледыш вўдылын. Эсогыл пийынат шке пєртшє уло - шокшемдыме, тєрзан. Вес конкурсантка - Таисия Александрова. Поро кумылан да эре веселан шыргыжшан, тудо молымат шыргыжаш тарата. Тиде койышыжо тудлан пашаштыжат йєным ыштен шоген: сулен налме канышыш лекмешкыже Таисия Ялитовна Уфа олаште ПВХ пуш-влакым ыштыме заводышто тыршен. Пелашыж дене шочмо кундемыш пєртылмеке, йоча садыште воспитательлан ыштен. Пелашыже Семен Изиляевич дене у пєртым чоненыт. Тудо Чернобыльысе аварийым корандымаште участвоватлен. Вате-марий ўдырым ончен-куштен. Кызыт кувавам кок уныка куандара. Озавате пакча емыжым кугемдыме йєнвлакым кычалеш. Тыршымыже арам лийын огыл, тений игече начар лийын гынат, пакча саска пеш унен. Кабачок ден кавун поснак кугу лийыныт. Уна-влакым манты дене сийлымеке, Таисия Ялитовна баяным шокталтен, такмак-влакым муралтен. Кумшо конкурсантат Александров фамилиян. Люда Самниева ден Петр Анатольевич Александровмыт юбиляр улыт. 45 ий пырля илат, кок йочам ончен-куштеныт, коча ден кувавам вич уныка куандара. Уныка-влаклан тыште тамле мєр кушкеш, мєр йыран пеш кугу верым айла. А йырым-ваш шуко тўрлє георгин пеледыш. Озаватын тиде эн йєратыме пеледышыже. Вате-марий сулен налме канышыште улыт гынат, пашам ыштат. Петр Анатольевич техника деке шўман, коло ий йўдвел кундемыште пашам ыштен, а Люда Самниевна Сбербанк пашаен лийын. Пашам ыштат гынат, Александровмыт шке оралтыштым тўзатат, икшыве-влаклан полшат. Кемий ялыш мийымаш «Дружба» колхоз пашаен-влаклан шогалтыме памятник деке мийыме дене мучашлалтын. ДТ-54 тракторым клуб ончылно постаментыш шогалтен, сар деч вара колхозым нєлталше-влакым чапландарме. Муро дене! Тиде жапыште Ирсай ялыште Светлана Валиева уна-влакым вашлияш ямдылалтын. Тудо «Ювий» фольклор ансамбльын участницыже. Коллектив Светлана Яковлевнам кумыландаш толын. Марла вургемым чийыше ўдырамаш-влак мелна дене, весела муро дене уна-влакым вашлийыныт. Нунын коклаште Ирсай ялысе тўналтыш ветеран организаций председатель Валентина Аптиева лийын. Конкурсант кид пашам ышташ йєрата - урга, пидеш, тўрла. Озанлыкыште ушкал да презе-влак улыт. Светлана Яковлевна - вич йочан ава. Нуно аваштлан чыла шотыштат полшен шогат. Комиссийым вашлияш нуно пайрем ўстелым ямдыленыт, тидыже унавлакым пагалымашым ончыкта. Тазалык пўртўсыштє Арзамат ялыште комиссий творчествын у видше дене палыме лийын. Тимуршинмыт еш эмшудо-влак дене пашам ышта. Садыште, пєртыштє - пеш шуко пеледыш. Кажне кушкылжо чоным савыра, поснак теплицыште кушшо. Тыште экзотический пеледыш-влакым куштат. Понго жап шумеке паша арта. Анатолий Баймурзинович кажне понго шке семынже пайдале манеш, но тидын годым кузе тудым ямдылаш кўлмым палыман. У творчество нерген ойлаш гын, тиде сурт озан єрыктарыше хоббийже. Тудо куэ кумыжышто сўретла да пўчмє пу дене панном ышта. Мончаш пураш выньыкым куэ гыч гына огыл ыштат улмаш. Тыгак тумо, ваштар выньык-влакат лийыт. Каныш жапым пўртўс лонгаште тазалыкым шуарен эртараш - ешын эн йєратыме пашаже. Смотр-конкурс иктешлалтын. Вашке результат пале лиеш. Конешне, комиссийлан конкурсышто сеныше-влакым рашемдаш, ой, неле лиеш. Тидлан амалжат уло, кажне конкурсантлан эн-эн кўкшє баллым шындаш лиеш…

 Виктория ИШМУРЗИНА.