Серышым вучена

Россий почтылан негызым 300 ий ончыч Петр I кугыжа пыштен. Россий кугыжанышын вия‰маштыже почтын рольжым шотыш налмеке, 1994 ийыште, РФ Президентын указше почеш, у пайрем - Россий почта кече шочын. Пайрем кече вашеш ме Изи Накаряк ялышке мийышна. Ты жапыштак отделений ончыко почта машина толын шогале. Почтальон-влак чулымын почтым приниматлаш тюнальыч. Пашаштым ончен виклан раш лие - тыште кажне пашае‰ шкенжын пашажым сайын пала. Периодический изданий-влак дене пырля моло сатумат кондымо. Почта отделений ялысе Культура пºрт зданийыште верланен, корно гыч зданий марте пешак лишыл огыл. Почтальон-влаклан - Оксана Биктубаева ден Елена Никулиналан чылажымат шке кидышт дене нумалаш перна. Тыгай годым ч¢чкыдын нунылан полшаш Елена Васильевнан пелашыже - Юрий Петрович толеш. Ты ганат тудо коляске дене тольо да, тушко газет ден т¢рлº сатум вера‰дымеке, почтыш ш¢кен нангайыш. - Накаряк курыкышто кум еш ила. Нуныланат газетым намияш к¢леш. Шым километр тораш пелашемым колтымо ок шу, садлан шке полшаш толам. Телым гын трактор дене кондыштарем. Кызыт сай – корным эре эрыктен шогат, - пºлалте тудо. - Но горючийлан шке т¢лыман, а тудлан ак кажне кечын манме гай шергештеш. Елена Никулина почтым кум ялыште шалата - Изи Накарякыште, У Козашыште да Тошто Накарякыште. Оксана Биктубаева – Арзаматыште, Озеркаште да Крещенка яллаште. Ял-влак кокла тора улмылан кºра, ¢дырамаш шке машинаж дене коштеш. Оксана Геннадьевна 18 ий почтальонка лийын ышта. Тудо лудшо-влак газет ден журнал-влакым намийымым кузе вучымым сайын пала. Южгунам е‰-влак почтыш периодический изданийлан шкак толыт, тюрлº уверым нуно моло деч ончычрак пален налнешт але йºратыме журналыштым вашкерак луднешт. Ожнырак Изи Накарякыште руш-влак гына иленыт, а кызыт марий ден татар-влакат улыт. Тыште калык т¢рлº изданийлан возалтеш: «Аргументы и факты», «Чолман», «Единая Россия», «Дружба», «Омет», «Ветеран Башкортостана» да моло. Чылажымат возет гын, лаштыкыште молым возаш вер ок код. Ялыште чолга да чулым ен-влак илат. Нуно тыгак лудаш йºратат, газет ден журнал-влаклан кумылын возалтыт. Тачысе кечын федеральный почта связь ончыч ончыктымо услуга-влак деч посна моло услугымат ончыкта, тыгак т¢рлº сатум ужала. Кызыт кажне ялыште посна сайт ышталтеш. Тушто почта пашае‰-влак тюрлº уверым верандат, могай изданий-влак улмо, могай сату толмо нерген информацийым пуат. Полышым йодын утларакшым илалше-влак толыт: туллан т¢лаш, к¢леш сатум заказатлаш але кондаш. Поро кумылан почта пашае‰-влак полышым ончыкташ нигунам тореш огытыл. Изи Накаряк ялысе почта отделенийыш эше Татарбай ден Терекей ял-влак пурат. Татарбай ялыште почтальон пашам уже 23 ий Светлана Зиянгирова ышта, Терекейыште - Людмила Зинурова. Изи огыл почта отделенийым Анжелла Салмиярова вуйлата. Тудо тиде пашаште шукерте огыл тырша гынат, шке пашажым сайын пала. Анжелла Леонидовна декрет канышыште улмыж годым бухгалтер профессийлан тунемын, вет шке тунемме специальностьшо дене ялыште паша вер лийын огыл. Тудын у профессийже лач почта пашалан келшен толын. Мут толмашеш, чыла почта пашае‰-влакат т¢рлº профессиян улыт гынат, нуным икте ушен шога – ен-влаклан куаным пºлеклаш да моло е‰ дене кылым кучаш полшаш тыршымаш. - Ондак, конешне, нелырак ыле, - ойла Анжелла Леонидовна. – Мылам тымарте палыдыме компьютерный программым тунемаш кюлын. У пашалан тюналме годым тюрлº шонымаш лийын, паша мыйын огыл манынат шоненам, кид велме жапат лийын. Но, кузе калык мут ойла, шинча л¢деш, а кид ышта. Кызыт тиде программым мый сайын палем, иктаж-мом йонылыш ыштем гынат, шкак тºрлен кертам. Паша шуко, вет шкак бухгалтерат, кассират, продавецат улам. Мемнан коллективна вашкелшен пашам ышта, иктевесыланна полшен шогена. Коклаштына нигунам нимогай тума лийын огыл. Яра жапна уло годым п¢рт¢с лонгашке канаш коштына, пайрем-влакым пырля эртарена. Пашам сайын да тыршен ыштымыланна кºра вуйлатыше-влакат мемнам вниманий деч посна огыт кодо: премий да пºлек-влак дене палемден шогат. Мемнан пе‰гыде энертышна – пелашна-влак. Нунын полшымыштлан кºра, ме пашаштат да суртыштыт чыла сомылым шуктен шогена. Чынжымак, тыште вашкелшыше коллектив пашам ышта. Мутланыме жапыштына почта пашаен-влак толшо-влакланат жапым муын шогышт. Тюжвач ончалмаште нунын пашашт куштылгын коеш гынат, нелылык ситышын уло. Но ¢дырамаш-влак йºратыме пашаштым чон шокшыштым пуэн ыштымылан кºра, тудет ок шижылт. Кугу вер да кужу жап подписной кампанийлан ойыралтеш. Почтовик-влак коклаште конкурсым увертарымеке, Изи Накаряк ялысе почта отделений пашам эшеат чот тыршен ышташ тюналын да икымше верым се‰ен налын. Нуным окса сертификат дене палемдыме. Мыйын «Мом те вашталтынеда ыле почта связьын пашаштыже», йодышемлан, нуно ик ой дене мыланна посна зданий к¢леш ыле манын вашештышт. Чынжымак, почта помещений изи улеш, стеллаж-влаклан вер уке да чыла сатум ончыкташ ок лий. Ончычсо почта зданий кугу лийын, тудо ожсо купеч пºртышº верланен улмаш. Но тачысе кечылан палын тоштемын. Тушто сай ремонтым ышташ гын, пºрт эше иктаж 100 ий шога ыле. А вет тиде зданий тыглай огыл – тудо ялысе достопримечательностьлан шотлалтеш. Оксам муын сай ремонтым ышташ гын, зданийым музейышкат савыраш лиеш. Мутлан, ме ондак лач тиде зданий деке мийышна, но, почта Культура пºртышкº куснымо нерген пален налмеке, машинанам тушко виктарышна. А вет ожнак ыштыме пºрт, кудыжын негызше кугу к¢-влак дене нºлталтын, ала-кушечынак шинчалан перна. Тиде пºртым Новоселко (ончыч ялын люмжº тыгай лийын) ялыште илыше верысе помещик - Кузьма Кочергин чоныктен улмаш. Пºртым чонышо ялче-влакын мутышт почеш, тудо грамотный ен лийын. Изи Накаряк курыкышто ожно тыгак Кузьма Кочергинын вакшыже шоген. Революций деч вара, раскулачиваний годым, Мишкан села гыч ик инспектор тиде вакшым поген налаш толын улмаш. Но Кочергин (каласен кодыде ок лий, тудо пеш пенгыде кап-кылан да виян пºрье‰ лийын), тидын дене келшен кертде, инспекторым ик гана перымыж денак с¢мырен сусыртен. Конешне, тыгай пашам ыштымыжлан тудым судитленыт да эрык деч посна коденыт. Кузьма Кочергин Енисей э‰ер дене барже дене на‰гайыме годым колен. Тидлан ºршаш уке, тунам заключенный-влакым барже тич теменыт да ни сайын пукшен, ни й¢ктен огытыл. Икманаш, палемдыме верыш чыланат миен шуын огытыл. Тылеч вара Кочергинын ешыжымат суртышт гыч пастырен луктыныт, нунылан ик жап изи мончаште илаш пернен. Но поро чонан ен-влак нуным чаманеныт да шкешт деке илаш пуртен. Туге гынат, Кузьма Кочергинын ешыже ялыште кужу жап илен огыл. Ик жап гыч вес вере илаш куснен каен. Ту жапыште тиде ял гоч Екатерининский манме тракт эртен. Тиде корно дене арестант-влакым на‰гаеныт. Й¢длан нуным Кочергинмыт суртышко пуртеныт. Национализироватлыме деч вара тиде пºртыштº ик жап поро кумылан, пашам ышташ йºратыше ¢дырамаш - Фекла Лариха илен. Варажым зданийым шурным коштымо верыш савыреныт. А эше ик жап гыч – почта зданийыш. Тидын нерген мыланна верысе краевед Леонид Байрамалов палдарыш. А тудлан Кузьма Кочергинын уныкаже - Николай Кочергин (пырля пашам ыштеныт) ойлен коден улмаш. Ту жапыште Николайын аваже 5 ияш гына лийын. Тудо кужу ¢мырым илен - 102 ияш марте, илыш дене ныл ий ончыч чеверласен. Ш¢дº ий утла илыше ¢дырамашым Угарман олаште кугун жаплен тоеныт. Леонид Владимировичын ачаже демобилизаций деч вара, 1968-1969 ийлаште, почта начальник лийын ыштен, а аваже почтальонка лийын. - Мыйын йоча пагытем тушто эртен, - ойла Леонид Байрамалов, - Тидлан кºра мылам Кочергинмыт пºрт пеш шерге. Мый тудым, иктат ынже т¢кале манын, кечын оролем. Ялыште илыше чыла енланат шижтаренам – тушеч нимомат нангайыман огыл. Обьектын паспортшат уло. Изи Накарякыште ме теве тыгай онай историйым колна. Ты жапыште почтальонка-влак почтым приниматлыме пашаштым пытарышт да, кугу сумкаштым сакен, тюрлº могырко ошкыльыч. Вет нунылан юватылаш жап уке – калык нуным чыла вереат вуча. Но, чаманаш кодеш, серышым икте-весыштлан ен-влак уже огыт возо. А вет кузе тудо ожнырак чоным ырыктен! Возен ончыза! Мутланымына мучаште Анжелла Леонидовна почта пашае‰-влакым чылаштымат пайремышт дене саламлаш йодо. Ме тудын йодмашыжым шуктена да чылаштымат профессиональный пайремышт дене шокшын саламлена! Пенгыде тазалыкым, пиалым, илышыште да пашаштышт сайлан ¢шаным, суапым да поро кумылым тыланена! Тек вуй ¢мбалнышт эре яндар кава лиеш, а уремыште тыныслык озалана! Яндар кава ден тыныслык, конешне, почтальон-влаклан веле огыл, п¢тынь калыклан тыланыман. Эше чылаландат лишыл енда-влаклан серышым возаш тыланена! Тек тендан возымыда нунын чоныштым ырыкта!

Залия ГАТИНА