Шочмо вер-шєр эн шерге!

Пайрем вашеш ўжмашым налмеке, ме виклан мияш келшышна. Вет Корак ял мыланна сайын палыме улеш. Тушто пўртўсшат пеш мотор, калыкшат поро. Шуматкече шумеке, корныш лекна. Ондак Ленинскийым эртышна, варажым Нерге ден Монарым... Ик жап гыч мыланна Корак мланде койо. Кодший ме тиде ялышке утларакшым телым коштынна, кенежым тушто пўртўсшє эшеат ямлырак улмаш. Теве Корак ялат койо. Миен шумеке, ме виклан ялын шочшыжо Марк Николаевын пєлекшым ужна – тудо калыкшылан «Корак ялем!» лўман артобъектым ыштен. Урем дене кайымына годым илем мемнам арулыкшо дене єрыктарен. Палисадниклаште ик шўкшудат койын огыл, чыла вере мотор пеледыш-влак кушкыныт, нуно, верын-верын, окналаштат койыныт. Пєрт ончылнышт уремым чыланат сайын соленыт. Пєртвлакым тўзатеныт, пече-влакым олмыктеныт... Ялышке пурымеке, ме библиотека ончылно чарнышна. Варажым клуб воктеке ошкылна. Тушто уже калык погынаш тўналын ыле да сылне марий сем йонген. Пайремлан корак-влак сайын ямдылалтыныт да онайлыкым пуртеныт – уна-влак тушко «Пиалан йолгорно» дене ошкылыныт да тўрлє пасма дене сєрастарыме капка гоч пуреныт. Капкам пурымеке, мемнам виклан шокшо самбар вашлие. А самбар йыр, конешне, йомартле да поро кумылан корак-влак чумыргеныт. Нуно мемнам пеш шокшын вашлийыч. - Ялна верчын куанаш гына кодеш, тудо поро ен-влакым шке декше ўжын конден мошта, - ойлаш тў‰але, саламлалтмеке, Корак ялысе клубын методистше Диана Николаева. – Тыште шочын-кушшо-влак ялыштым нигунам огыт мондо, унала толшо-влакат илемнам кумылын шарнен илат. Калыкна уста да пашам йєратыше улеш. Мемнан историйна онай да событийлан поян, тыште ятыр лўмлє ен шочын-кушкын. Тидлан кєра ме ялыштына тўрлє тукым-влак вашлиймашым эртараш лийынна. Тиде пайремым палемдаш июнь тылзын пытартыш шуматкечыжым ойыренна. Ончыкыжым тиде пайремым лач тиде кечын эртараш тўналына. Айдемылан илышыште эн шергыже – вес айдеме дене кылым кучымаш. Вет кеч-могай неле саманыштат айдемылан вес айдеме гына полшен кертеш – поро мут дене але поро паша дене. Марий калык тидым ожсек умылен. Тидлан кєра кугезына-влак родо-шочшышт ден пошкудыштым пагален иленыт, чыланат икте-весыштлан полшаш тыршеныт. Вет, таче огыл гын, эрла полыш тылатат кўлеш лийын кертеш! Илыш, конешне, кызыт вашталтын. Ожно калык ялже гыч нигушко каен огыл гын, кызыт шочмо вер-шєрыштє шагал ен кодеш. Туге гынат, мемнан шочшына да йолташна-влак шочмо Корак ялыштым огыт мондо да мемнан дене пенгыде кылым кучаш тыршат. Чаманаш кодеш, илыш писын вашталтеш, ожсо жап шо‰гые‰ ден илалше-влакын шарнымашешышт гына кодын. Но нуно шкеныштын шарнымашыштым мыланна ойлен да возен коден кертыт. Тыгак ятыр суртышто ожсо арвер аралалтеш. Ожсо жап да тукым-влак коклаште кыл ынже кўрылт манын, ме тошто арвер-влакым ик вере чумыренна да ялыштына изирак музейым почынна. Тушко пурен, йоча ден самырык-влак ожсо илышым шке шинчашт дене ужын кертыт. Тыге ме тукым-влак кокласе кылым аралена да вияндена. Кыл шочмо ялнам коден кайыше-влак денат кучалтеш. Нуно мемнам огыт мондо. Шарнен илымышт мемнам моткоч куандара. Пайремлан шочмо ялышкышт корак-влак икмыняр кече ончычак толаш тўналыныт. Эр толшо-влакат ондак шочмо суртышкышт пурен лектыныт, тудо уже кодын огыл гын, шочмо уремыштым, сурт олмыштым ончалын эртеныт. Шукын изинек палыме да шерге памашышт воктеке волен кўзеныт. А памаш-влак ялыште шуко улыт. Рашрак лияш гын, шымыт: «Изи памаш», «Курас памаш», «Арслан памаш», «Айалче памаш», «Айвий памаш», «Осып памаш» да «Аплакай памаш». Шуко енже тыгак Кугу Отечественный сарын участникше-влак лўмеш памятник воктеке миен да пеледыш аршашым пыштен. Шочмо элна аралыше-влакым пагалымаш да жаплымаш шўм-чонышкына келгын шынен. Унала толшо-влак, конешне, шўгарламат єрдыжеш коден огытыл. Марий-влак тушко Семык годым коштыт, но ты жапыште чыла ен ялышке толын ок керт. Тидлан кєра ош тўня дене чеверласыше родо-шочшышт деке моло жапыште мият. Пайремлан толшо-влак, йєн дене пайдаланен, лач нине кечылаште миен толыныт. Пайрем, игече сай шогымылан кєра, олыкышто эртен. Тудо «Рвезылык» ансамбль йо‰галтарыме «Шочмо вер» муро дене тўналын. Ял калыкым пайрем дене Монар сельсовет СП администрацийын представительже-влак саламленыт. Нуно ял калык ден уна-влаклан шочмо вершєрыштым йєратен, пагален да шарнен илымыштлан тау мутым ойленыт. Саламлымашке тыгак ялысе ветеран организацийын председательже Тамара Ташбулатова ушнен. Тудын деч вара мутым моло-влакланат пуымо. Калыклан поро шомакым Владислав Мурадымов ойлен. Тудын почеш сценыш Иван Байдугановым ўжмє. Тудо кызыт Нижнекамск олаште ила. Но шочмо ялжым ок мондо – Мария пелашыж дене коктын Коракышке идалык еда толыт. И. Байдуганов тыглай саламлымаш дене серлаген огыл – ял калыклан баян да тўрвє гармонь дене тўрлє семым шоктен. Пайремыш толшо-влакым ямле гармонь сем дене тыгак вес уста музиканче – Эдуард Крмидонов куандарен. Тудын семже почеш чыланат чолга да ямле «кандыра» куштымашым кушташ лектыныт. «Кандырам куштымаш» тўрлє тукым-влак да тўрлє кундемыште илыше марий-влакым ик кугу ешыш ушен шога. Пайремышке толшо-влакат тиде кечын ик кугу ешыш ушненыт манын кертына. Концерт программе эше ятыр муро гыч шоген. Муро-влакын утларак ужашыже, конешне, шочмо эл да кундем нерген лийын. Куштымаш дене «Пеледыш аршаш» коллектив куандарен. Ончышо-влакын кумылыштым тыгак изи куштызо Злата Сайсанова савырен. Концертым шкеныштын выступленийышт дене уна-влакат сєрастареныт. Пайрем олыкышто мероприятийыш мийыше чыла енымат пайрем ўстел вучен. Тушто могай-гына сий лийын огыл! Чылажымат ял калык шке кидше дене ямдылен. Икманаш, унавлакым сийлаш чыланат момгынат кўэштын конденыт. Посна верым, конешне, конга мелна налын. Шокшо чайым чарныде верысе тўналтыш школын пашаенже-влак туныктышо-влак Ольга Шамуратова ден Галина Янсубаева да завхоз Вероника Григорьева шолтен шогеныт. Библиотекарь Ольга Васингина ден полышкалышыже-влак тўрлє модмаш ден конкурс-влакым эртареныт. Тушко ятыр ен ушнен. Икманаш, пайрем программе поян да онай лийын. Олыкышто кечымучко алал кумыл ден пайрем шўлыш озаланеныт. Мероприятий «80- ше ийласе дискотека але эртышыш ше‰геке» каныш кас дене мучашлалтын.

Светлана ТОЙМУРЗИНА