«Салам лийже, ял калык!»

Шарнымаш илышаш! Кемий ялыште «Дружба» колхоз пашае‰-влаклан лўмлалтше памятникым почмо. Игече пылан лийын гынат, Кемий калыклан мероприятийым эртараш пулаштарен кертын огыл. Калык СП администраций ончылно эрок погынаш тў‰алын. «Дружба» колхоз ятыр ий ожно шаланен гынат, тудын нерген шарнымаш калык чон гычын йомын огыл. Тений тиде озанлыклан 65 ий темеш ыле, но... Но илыш вашталтын да колхоз ден совхоз-влак, йєршынек манаш лиеш, шаланеныт. Памятникым почмашке «Дружба» колхозын ончысо пашаенже, пашан ветеранже да моло погыненыт. Нунын кокла гыч шукын пагытыштыже шочмо колхозышт верч тазалыкышт ден вийыштым чаманыде тыршеныт. Озанлыкын пашаенже-влак лўмеш памятникым почаш ой кодший шочын. Кемий, Бабай, Руш Байбак да Пайтара ялласе калыкын да колхозын ончычсо председательже Вячеслав Бикмурзинын тыршымышт дене памятник семын посна пьедесталышке ДТ-54 тракторым шогалтыме. Калык чумыргымеке, мероприятий вўдышє - Кемий ялысе школышто историйым туныктышо Ирина Александрова увертарен: - Памятникым почаш чап Кугу Отечественный сарын участникше, «Дружба» колхозышто ятыр жап ыштыше вольык ончышо Сафуан Басыровлан, механизатор Илья Шуматбаевлан, водитель, кок гана орденоносец Фатых Мустафинлан, орденоносецын ўдыржє Тайтук Николаевалан, доярке Мария Байдугановалан да Кемий сельсовет СП администраций вуйлатыше Герман Байдимировлан пуымо. Палемден кодыде ок лий, 25 июньышто Кугу Отечественный сарын участникше Сафуан Басыровлан 99 ий темеш. Памятникым почмо деч ончыч игече пылан да шўлыкан шоген, но йошкар лентым пўчмє деч вара кенета чевер кече ончалын да йырым-ваш чыла волгалтарен. Тидлан чыланат єрыныт да куанен кавашке онченыт. Очыни, тиде Ош Кече Юмо памятникым волгалтарен! Памятникым почмеке, «Дружба» колхоз нерген шарнымашыжым тиде озанлыкыште кужу жап компартийын секретарьже лийын ыштыше Геннадий Биктимиров ойлен. Мутшо почеш, озанлыклан лўмжє лачак келшен толын, вет тушто тўрлє калык гыч улшо пашае‰-влак ваш келшен тыршеныт – тотар ден марий-влак ик ешла иленыт. Салам мутым ойлаш чапым тыгак БР-се ял озанлыкын заслуженный пашаенже, 90-ше ийлаште Мишкан район администрацийым вуйлатыше Алексей Аптулмановлан пуымо. Шкенжын выступленийыштыже тудо поснак тракторист Илья Шуматбаевым палемден. Памятникым шогалташ полшышо-влаклан тау мутым «Дружба» колхозым 1990 гыч 1999 ий марте вуйлатыше Вячеслав Бикмурзин ойлен. Тудын мутшо почеш, пасушто, шурно идымыште да фермыште калык кажне кечын тыршен ыштен. Салам шомак-влак деч вара Кемий сельсовет СП администраций вуйлатыше памятникым ыштымаште ойыртемалтше ен-влалкан тауштыме серыш ден пєлекым кучыктен. Пўрєвўд воктене ямле пайрем Памятникым почмо деч вара пайрем Пўрєвуд воктеке куснен. - Поро кече, Кемий калык ден уна-влак! – саламленыт погынышо-влакым вўдышє-влак Анна Алимпеева ден Виктор Аликаев. – Ме Еш идалыклан лўмлалтше «Салам лийже, ял калык!» пайремнам тўналына! Салам шомак деч вара сценышке «Нурпеледыш» мурышо ансамбль лектын. Нунын выступленийышт деч вара мутым уэшын вўдышє-влак налыныт: - Ожсо легенде почеш тиде кундемышке Кемий ден Педий изак-шоляк-влак толыныт. Нуно, очыни, энер дене ийын кўзеныт. Кемийлан тиде вер-шєр келшен, сандене тышан кодын, Педий гын торашкырак илаш каен. Ты жапыште энер серыште йўк-йўан шергылтын – тиде пуш дене уна-влак ийын толыныт улмаш. Ик тат гыч пайрем олыкышко Нуриман районысо Тошто Педий ял гыч толшо «Чимари» фольклор калык ансамбль (Елена Ирмонова вуйлата) кўзен. Тиде представлений погынышо-влаклан моткоч келшен! Уна-влак толмеке, «Куан памаш» фольклор коллектив калыклан «Ожсо илыш гыч сўретым...» (Виктор Аликаев шынден) модын ончыктен. Постановкышто илалше-влакат, йоча ден самырык-влакат участвоватленыт. Тушто Оза‰ым руш-влак налме деч варасе илыш ончыкталтын. Артист-влак марий-влакын, карт кугызан мутшылан ўшанен, Пўрє энер воктеке куснен толмыштым ончыктеныт. Онаенын мутшо чын лийын, Пўрєвўд воктене Кемий калык шкенжын пиалжым муын. Еш идалыклан лўмлалтше мероприятийыште посна верым кугу ийготан, «Мать-героиня» орден да «Материнская слава» медаль дене палемдалтше, посна военный операцийыште участвоватлыше салтак-влакын родо-шочшыштлан ойыралтын. Кемий сельсовет СП администраций вуйлатыше нунылан чылаштланат изирак пєлекым кучыктен. Посна сувенирым кужу жап пырля илыше мужыр-влакланат кучыктымо. Эн пенгыде Кубагишевмыт еш улмаш, вате ден марий уже 60 утла ий пырля илат. Самырык мужыр-влак коклаште Александр ден Татьяна Шамидановмытым, Равиль ден Дарья Сафуановмытым палемдыме. Организатор-влак туныктышо еш-влакымат монден огытыл. Кужу жап Кемий школышто Яков ден Антонида Апсатаровмыт ыштеныт. Нунын лўмеш Хурматуллинмыт акашўжар-влак ожсо куштымашым куштеныт. Пайремлан Кемий ялыште 2023 шыжымак ямдылалташ тў‰алме. Калык погынымаште инициативный группым сайлыме, тудым вуйлатыме пашам Вячеслав Бикмурзинлан ўшанен пуымо. Пашажым В. Бикмурзин сайын шуктен, тидлан кєра тудланат пєлекым кучыктымо. Кемий ялыште талантан ен пеш шуко. Нунын кокла гыч иктыже – самодеятельный автор-исполнитель Тамара Изибаева. Тудо тиде кечын шке возымо «Шочмо Кемий ялем» почеламутшым лудын. Изиляевмыт еш трио рушла да марла муро-влакым йонгалтарен. У Марий ялыште шочын-кушшо Сарайновмыт ака-шўжар-влак визытын ямле марий мурым муреныт. Нунын кокла гыч иктыже – Тамара Исадыкова тыгак чолга марий такмак-влакым йонгалтарен. Тудын мурымыжо почеш чыланат «тывырдыкым» кушташ лектыныт. Муро-влак деч вара Юлия Балахнина районысо ветеран организаций лўм дене верысе активист-влакым тауштыме серыш дене палемден. Кемий калыкым пайремже дене саламлаш Благовещенск район гыч «Онгыр йўк» фольклор калык ансамбль (Ирина Аптыкаева вуйлата), Кўрзе ялысе «Ныжыл сем» мурышо ансамбль (Виктор Асмаев), Нуриман районысо Тошто Педий ял гыч Асеевмыт еш фольклор калык ансамбль, Благовещенск районысо Удельно-Дуваней села гыч «Памаш» ўдырамаш мурышо группа (Светлана Байрамова) толыныт. Ял калыкым тыгак Мишкан район МР советын депутатше Дмитрий Смирнов саламлен. «Салам лийже, ял калык!» мероприятий сайын эртен. Тудо Кемий калыклан моткоч кўлешан лийын да улеш. Пайрем кемий-влакым икоян ыштен да самырык-влакым шочмо вершєрыштым келгынрак йєраташ, кугезышт-влак дене кугешнаш кумыла‰ден. Тудын деч ончыч шагал огыл тўзатыме пашам ыштыме. Герман Алексашевичын мутшо почеш, субботник-влак годым Пўрєвуд серыште коло наре прицеп шўкым погымо, ынде тушто «Пўрє олык» лўман парк шочын. Чолгаен-влак тиде олык йыр тўрлє пушенгым шынденыт, тенгыл-влакым веранденыт, мотор беседкым ыштеныт. Икманаш, пайремлан чылан тыршен да сайын ямдылалтыныт. Тидлан кєра мероприятият пеш ямлын эртен.

Виктория ИШМУРЗИНА