«Ачана чот тыршышан, виян айдеме»

Сар жапысе йоча-влак - изинекак торжалык, шужымаш да лишыл ен влакым йомдарымашым палыше тукым. 1928 ий гыч 1945 ий марте шочшо-влак ты умылымашым сайын палат. Нунын коклаште Уялыште илыше Василий Валишин уло. Тудо шуко икшыван Валий ден Канипан ешыштышт шочын. - Кугу Отечественный сар тўналмеке, кугурак изам фронтыш каен, ачанам паша армийыш колтеныт. Тудо Уфасе моторостроительный заводышто пашам ыштен, фронтлан оружийым луктыныт, - шарналта Василий Валиевич. - Нуно мєнгє пєртылын огытыл. Кугурак изам 1943 ийыште Курский дугаште кредалмаште колен. Сар жапыште ме кузе-гынат илен лекташ тыршенна. Пеш неле жап лийын. Йоча-влак изинекак пасушто, вакшыште пашам ышташ тўналыныт. Шурным шийыныт, тўредыныт, шудым ямдыленыт. Нуж да коншудо дене шўрым шолтымо. Моло семын лийын огыл - шужымаш тыгайыш шуктен. Сар пытен, но илыш куштылемын огыл. Сарын неле кышаже эше ятыр ий шижылтын. Василий Валиевичлан латкок ий улмо годым аваже колен. Вич эрге да кум ўдыр ачаава деч посна кодыныт. Курык гоч Памашыште иленыт. Йоча-влак тушто ныл классым тунем лектыныт, варажым Мишканыште кандашияш школышто шинчымашым налыныт. Шым классым пытареныт, а кандаш классыш вончаш тунам 150 тенгем тўлаш кўлын. Шуко еш тынар оксам муын кертын огыл. Поснак сар деч варасе нужна ийлаште. Пеш самырык Василийым, моло рвезе-влак дене пырля, Южно-Уральский кўртньє корным ыштымашке колтеныт. Латшымияш рвезе-влак корным олмыктеныт, вагонышто иленыт. Мыняр гынат оксам ышташ шоненыт. Варажым Валишин Троицк олаште 14 №-ан ремесленный училищыш тунемаш пура. Тыште шофер-тракторист специальностьым налеш. Тунем пытарымеке, 1960 ийыште, армийыш налыныт. Белорусский военный округышко логалеш. Василий кум ий бронетанковый войскаште служитлен, танкын механик-водительже лийын. Сайын служитлымыжлан Брест олашке полковый школыш колтеныт. - Мемнан дивизийын командирже-влак Совет Союзын Геройжо-влак, гвардий полковник Тарасов, Бабанин, Арсеньев лийыныт. Кугу Отечественный сарын участникше-влак командоватлыме частьыште служитлаш кугу чап лийын. 1961 ий 7 ноябрьыште Минск олаште мемнан частьна Сенымаш парадыште участвоватлен. Кызыт тиде пайремым 9 майыште эртарат. - Армийыште служитлыме жап ўмыр мучкылан шарнымашеш кодын, - ойла Василий Валиевич да Брест крепость воктене йолташыже-влак дене войзалтме карточкым ончыкта (снимкыште). Армий деч вара шуаралтше 27 ияш гвардий сержант Валишин шочмо кундемышкыже пєртылеш. Тушто Уял ўдыр Алинам вашлиеш. 1966 ий 1 майыште самырык-влак сўаным ыштат. Мутланымашке Алина Сайпушева ушна: - Тунам ни шотан корно, ни машина лийын огытыл. Ялыште улшо ик тарантасан имне гына сўаныште самырык-влакым кондыштарен. Кеч-могай игечыштат тудо ялыште илыше-влаклан полшен. 1967 ийыште Валишинмыт Уялыш илаш кусненыт. Кум икшыве - Игорь, Мира, Юра - ачаавалан э‰ертыш лийын кушкын. Ончыч ялыште кугу озанлык дене иленыт, шуко вольыкым кученыт. Василий Валиевич шке ўмырыштыжє кушто гына пашам ыштен огыл. Узбекистаныште лийын, Аму-Бухарский каналым ыштымашке экскаваторщик-влакым шупшыктен. Элнан рўдє олаштыже плотник пашам ыштен. Москван йодмыж почеш Башкирский АССР гыч пєрт леведышым ыштыше бригадым колтеныт. Бригада Киров да Тверский уремлаште улшо 300 ияш тошто зданийым реставрироватлен. Мемнан республик гыч бригадыште вич е‰ лийын. - Чонымо да олмыктымо пашам шуктымо годым ме боевой патроным муынна, кєргыштыжє пуляжат лийын. Тудым эсогыл кок кид дене кучашат неле лийын, - шарналта уста плотник. - Тыгай исторический артефакым шымлаш вигак музейыш нангаеныт. Марина ўдыржє ешара: - Мемнан ачана, пеш чот тыршышан, пеш виян айдеме лийын. Ялыштат иктаж-кє пєртым ышташ полшаш йодын гын, эре миен, иканат тореш лийын огыл. Мишканыште тудо коммунхозышто, райпошто пашам ыштен. Рўдє котельныйыште оператор лийын, 1999 ий гыч сулен налме канышыште улеш. «Пашан ветеранже» чап лўмжє уло, «Сар жапысе йоча-влак» удостоверенийым переген арала. - Икана эсогыл вўрымат пуаш логалын, - Василий Валиевич ватыж могырыш ончалын, шыргыжалын вашешта. А ватыже почетный донор улеш. Сулен налме канышыште улшо Валишинмыт уныка ден кугезе уныка-влак толмым эре вучат. А икшывышт-влак шке шочмо кечыштым ача-ава суртышто эртараш тыршат. 5 майыште ачан юбилейжым пайремлаш чыла родо-шочшо чумырген. - Тиде кечын мыйын изи годсо йолташем Семен Васильевич Баязов шочын. Тудо мый дечем кок ийлан изирак, тудлан тений 83 ий теме. Ме колым кучаш пырля коштынна, ракым кученна. Пырля тунемынна, пашам ыштенна, чодырам руэнна. Тудлан кугу саламым ойлем, - шыргыжалеш Василий Валиевич. - Ме чылалан тазалыкым, самырык еш-влаклан йєратымашым да умылымашым тыланена. Ваш келшен илаш кўлеш. Ме ўшанена, вашке тыныс илыш шуэш, - маныт вате-марий Валишинмыт. Пагалыме Алина Сайпушевна, Василий Валиевич тек тыланымашда вашкерак шуэш. Тыланда тазалыкым да вуй ўмбалне тыныс кавам тыланена!

Виктория ИШМУРЗИНА.