Икымше вашлиймашын шокшыжо

1990 ий 10 мартыште, больницын «буханке» машинашкыже 3,5 ияш да 6 тылзаш ўдырнавлакым шынден, Ош Виче гоч ий корно дене лектын, палемдыме верыш миен шуна. Тиде икымше кастене мемнан дене Шаяхметовмыт марий еш мийыш. Яков ден Софья, марла чиен, шокшо мелна дене тольыч, шокшын саламлен, у верыште пиалан илышым да сай пашам тыланышт. Тиде икымше вашлиймашын шокшыжо чонышкем ўмырешлан шы‰ен. Тыге ме еш дене келшен илаш тў‰ална. Пырля пашам ыштенна да каненна, тўрлє мероприятийлаште участвоватленна, Сабантуй годым, марла тувырым чиен, такмак-влакым пырля муренна. Таче мартеат тиде келшымашна мемнам куандара. Мишкан гыч шешке Софья Шакировна Шаяхметова шочшыжо-влак коклаште 92 ий теммым палемден, шке ешыж дене палдарен. Еш кок районым ушен Шаяхметовмыт еш вуй - Яков Шамыкович Мишкан районысо Лепешкан ялыште шуко икшыван кресаньык ешеш шочын. Ешыште Маша (Чарина), Амина, Мадина, Кызыкай, Ямакай, Яков (Ямали), Борис икшыве-влак лийыныт. Сар жапыште еш Ваксола ялышке куснен, тушто йоча-влаклан тунемаш школ лийын. Варажым тушакын илаш Ямакай ден Борис Шаяхметовмыт кодыныт. Нуно Мичурин лўмеш колхозышто пашам ыштеныт. Ямакай ден Надежда (Ермолаева) Шамыкаевмыт ешыште вич йоча кушкын: Людмила (Миля), Анна, Анатолий, Александр, Алексей. Людмила (Миля) пелашыже Григорий Шайбаков да икшывыже-влак Валерий, Вячеслав, Алена, Валентин дене пырля Раевка ялыште ила. Лепешкан ялыште Анна, Валерий Апчаев пелашыже да Марина, Дима, Диана, Вадим, Олеся икшывыже-влак дене ила. Мичурин лўмеш колхозышто Анна доярке лийын ыштен, Валерий - механизатор. Тиде ялыштак Борисын эргыже - Владик ешыж дене ила. Ваксолаште, ача-ава сурт олмышто Шамыкаевмыт еш - Анатолий ден Марина, Олеся, Женя, Константин икшывышт-влак дене ила. Алексей Шамыкаев Уфаште пашам ышта. Яков Шаяхметов 14 ияш гычак шке семын илаш тў‰алын. Уфа олаште ФЗО-што тунемын. Фабрично-заводской тунеммаш ту жапыште СССР-ште профессионально-технический школлан шотлалтын, тунемше-влаклан общежитий, паша вургем пуалтыныт, тугок кочкыныт. Заводышто пашам ыштен. Совет Армий радамыште 9 тылзе служитлен, вара тазалыклан кєра комиссоватленыт. Бирскыште механизаций школышто Яков тракторист профессийым налын. Софьям марлан налын да Ваксола ялыш нангаен. Изи пєртыштє, 4х4 метр кумдыкан, ава, Ямакай изаже, Кызыкай шўжарже иленыт, но нуныланат вер лектын. Варажым Софьялан, ялысе туныктышо семын, Ваксола школышто пєлемым пуэныт. Шаяхметовмыт тушко уже кумытын кусненыт: нунын ешыште Тамара ўдырышт шочын. Виче вес велысе кыдалаш школышко трудым, руш йылмым да литературым туныктышо-влак кўлыныт. Школ директорын ўжмыж почеш, Шаяхметовыт Памаш ялыш кусненыт. Тушто нунылан пачерым пуэныт. Яков Шамыкаевич школышто завхозлан, плотниклан, колхозышто механизаторлан пашам ыштен. Тыге нуно Виче вес велне кодыныт: пашам йєратыше е‰-влак чыла вере кўлыныт. Тудо чылалан пеш скромный, шагал мутан, пашам йєратышан улмыж дене шарнымашеш кодын. Тошто Базан ялыште Яков Шамыкаевич пєртым чонен, шке кидше дене оралтым тўзатен, вынемым кўнчен, мончалан пуым ямдылен. Ешышке Ваксола гыч шочшыжо-влак чўчкыдын унала толыныт. Ялысе туныктышо Яковын ватыже, Софья Шаяхметова (Каюмова) Бирск районысо ™кўдє ялын шочшыжо. Шочмо ялыштыже тўналтыш школым пытарен, шымияш школым - Памашыште. Латик ияш улмыж годым, йоллан операцийым ыштыме деч вара, кужу жап костыль дене коштын. Кыдалаш школым Дєртыльє районысо Миядык ялыште пытарен. Энгельс лўмеш колхоз гыч тудлан Бирск олашке курсыш путевкым пуэныт. Курсым пытарыме деч вара Софья Шакировна кум ий колхозышто счетовод да кассир лийын. Варажым Бирский педагогический институтыш тунемаш пурен. Марийже дене Ваксолаште илымыж годым Ардаш школышто туныктышылан ыштен. Кум тылзаш Тамара ўдыржым ава лийшыже ончен. Бирский педагогический институтын филологический факультетшым заочно тунем пытарен, Софья Шакировна сулен налме канышыш кайымешкыже Бирский районысо Виче вес велне пашам ыштен. Кызыт Бирскыште, Оксана уныкажын ешыж воктене ила. Шочшыжо-влак Бирский район гычат, Мишкан район гычат чўчкыдын унала толыт. Яков ден Софья Шаяхметовмытын Тамара ўдырышт Аркадий Сайтаевын ватыже лиеш. Яков ден Софья Шаяхметовмытын уныкашт-влак - Оксана ден Надежда - Бирский государственный педагогический институтым тунем пытареныт. Оксана Аркадьевна филологический факультетым тунемын, Бирский телекомпанийыште диктор да корреспондент, кооперативный техникумышто кадр-влак шотышто специалист лийын. Тиде техникумышто Мишкан да Бирск районла гыч самырык-влак тунемыт. Ешыж дене Бирскыште ила. Шамиль пелашыж дене Яков ден Софьян кугезе уныкаштым - Вадим ден Маратым куштат. Шамиль Нилович Варисов Бирский медико-фармацевтический колледжыште туныкта. Надежда Сайтаева Бирский государственный педгогический институтышто йот йылме факультетым тунем пытарен, ешыж дене Питерыште ила. Англичан йылмым туныктышылан ыштен, кызыт сетевой бизнесыште пашам виктара. Диана ўдырышт, Яков ден Софья Шаяхметовмытын кугезе уныкашт, кушкеш. Ешыште эрвел марий-влакын йўлаштым аралат. Йоча годсо шоныш Яков ден Софьян ўдырышт Тамара Сайтаева (Шаяхметова) пашам йєраташ, келшен илаш, поро лияш, тауштен мошташ да ен-влакым йєраташ туныктымыштлан ача-авалан тауштен ила. Ача-ава тудын йоча годсо шонымашкыже шуаш полшеныт. Тамара Яковлевна паша корныжым да профессиональный коллективысе кажне енжым порын шарналта: «Шымше классыште тунемме годым мыланем больницыш пураш келшен, черле-влаклан полшенам, нуным чаманенам. Нунын илыш нерген ойлымыштым колыштын, шкежат илаш тунемынам. Кунам мый Бирский медицинский училищыште фельдшерский отделенийын студентше лийнам, йоча годсо шонымашем шукталташ тўналын. 1979 ийыште, тунем пытарыме деч вара вик Тошто Базан ялысе участковый больницыш толынам. Коллективыште кок врач: тўн врач - терапевт Андрей Намкиев да педиатр Василий Васюткин лийыныт. Г. Сагадеева больницыште кугурак медсестра да стационарыште процедурный медсестралан ыштен. М. Мусагитова, О. Васюткина - палатысе дежурный медсестра-влак, А. Зонова - амбулаторийыште процедурный медсестра, Е. Титова - фельдшер, Т. Груздева - санитарный фельдшер, З. Янышева - картотечный медсестра, Т. Шаяхметова - патронажный медсестра, А. Шевкунова - кастелянша, С. Исакаева ден А. Александрова - повар-влак, А. Файрушин - вашке полышын водительже, А. Гребенко - завхоз. Ту жапыште эше стерилизаторлаште шприц-влакым, системым, инструмент-влакым шолтеныт. Кочкышым ямдылыме кухньышто эр гыч кас марте конгам пу дене олтеныт, вўдым больница оралтысе вынем гыч нумалыныт. Пу зданийласе палатылаште конга-влак шогеныт. Мый патронажный, прививочный, дежурнай медсестралан пашам ыштенам. 1986 ийыште чонымо у кермыч зданийыште шўч дене олтеныт. Врач М. Байназовын толмыжо поснак ушеш кодын. Тудлан южгунам котельныйыште шўчым конгашке кольмо дене шкаланже кышкаш логалын. Матвей Иманаевич йўдым дежуритлыме деч вара, кечывалым черле-влакым приниматлыме деч вара шонго-влак деке суртышкышт миен коштын. Тудо кеч-могай критический ситуацийыште компромиссым муын моштен. М. Байназовын йєным муын моштымыжлан больницыште перевязкым ыштыме материал, медикамент-влак, шприц, оборудований эре ситен. Мыланем, больницын кугурак медсестраже семын, тиде пеш кугу полыш лийын». Бирский ЦРБ-ште пашам ыштыше врач-коллегыже-влак Тошто Базаным (Старо-Базаново) мыскара йєре У Байназов (Ново-Байназово) маныныт. Ту жапысе участковый больницын водительже-влак Александр ден Сергей Ахтияровмыт кызытат коклан мемнан деке пурен лектыт. Ме нуным куанен вашлийына. Йєратымаш деке корно эре уло чон дене служитлыме дене почылтеш. Ешлан, тукымлан, сандалыклан, чыла чонанлан служитлаш лиеш. Служитлаш йєн улмылан ме тауштен илена.

Лена ХАКОВА.