«Тиде паша чонемлан келшен»

Шошо шуын. Лум леваш тўналын. Лач ты жапыште, 11 мартыште, мыйын героем шке шочмо кечыжым палемден. Елена Изиляевна Мишкан районысо Йошкар Памаш ялыште шочын. - Мыйын шочмо ялем ончыч кугу лийын, а кызыт тушто нигє огеш иле. Йырым-ваш чодыра кушкын, эсогыл корныжат кодын огыл, - манеш Елена Изиляевна. Ожно ялыште кажне ешыште шым-кандаш йоча дене кушкыныт. Тидыже нигєм єрыктарен огыл. Изиляй ден Аялче Александровмыт ешыштат кум эрге да вич ўдыр кушкын. Тыгай ешым пукшен-йўкташ куштылго лийын огыл. Шке сурт оралтыште вольыкым шуко ончаш кўлын… - Мемнан шорыкна чынжымак шуко лийын, а ушкал икте гына. Ту жапыште суртышто ик ушкал деч шукыжым кучаш лийын огыл, - шарналта Елена Изиляевна. Тудын ачаже, Изиляй, Кугу Отечественный сарын участникше. Сар жапыште тудо шке кумылын, латкуд ияш рвезе, фронтыш каен. Юмылан тау, кок изаж дене пырля таза-эсен пєртыл толын. Но, ўдыржє-влакын ойлымышт почеш, капыштыже шуко сусыр пале лийын. Жап эртыме семын нуно шкешт нерген шижтареныт. Изиляй плотник лийын. Шке ялыштыже, пошкудо Пайтара ялыште е‰-влаклан пєртым чо‰ен. Тыгодымак уста мўкшызє лийын. - Шкемым мыняр шарнем, ик кенежат мўкш пўшкылмє деч посна эртен огыл, - воштылеш Елена Изиляевна. - Вет мемнан нылле омарта мўкш лийын. Кажне кечын шўжарем-влакын ўпешышт мўкш-влак пижыныт. Варажым мыланем, эн кугурак семын, ўп коклаште мўкш умдым кычалаш логалын. Мыйын героем ош-шем чиян фотокарточкым ончыкта. Тушто тудын Аялче аваже, эше самырык ўдырамаш, шога. Шкеже изи капан улеш, кузе тудо кандаш икшывым ыштен, ончен-куштен кертын? Єраш веле кодеш. Вет ту жапыште ўдырамаш-влак йочам ончымо деч посна эше колхозышто пашам ыштеныт. Аялче имне вичаштат, шурно идымыштат, апшатыштат, сєсна фермыштат ыштен. Чылажым ойлен пытарашат огеш лий. Аважын пашам йєратымыжак, очыни, ўдыржє деке куснен. Варажым тудо чо‰ышо-влак бригадым вуйлатен. Но тидын нерген изиш варарак. Мыйын героем тўналтыш ныл классым шочмо ялыштыже тунемын. - Мыйын икымше туныктышем Михаил Семенович лийын. Вожылмаш гынат, фамилийже ушыштем кодын огыл. Тудо пеш сай айдеме лийын. Кугу Отечественный сарыште участвоватлен. Тушечын сусыргышо пєртылын, пел йолжым пўчкыныт. Но тидыже тудлан школышто пашам ышташ чаракым ыштен огыл. Йоча-влак тудым пеш чот пагаленыт. Тў‰алтыш школ деч вара ме Пайтара кандашияш школышто тунемынна. Кажне кечын ныл километрым тушко да мє‰гешла коштмо. Школ деч вара Пўрє оласе 46 №-ан профессионально-технический училищыште тунемын. - Молан маляр-штукатурлан тунемында? - йодам. - Ом пале, - манеш Елена Изиляевна, - но тиде паша ала-молан чонемлан келшен. Кок ий тунемме жапыште эре практикыште тыршыме. Сандене дипломым налме деч вара пашаш пураш куштылго лийын. Кумшо разрядан маляр-штукатур образований дене Елена Уфимский районысо Михайловка селасе ПМК-шке пашаш пурен. Тушто кок пачашан пєртлам чонымаште ен-влак кўлыныт. Кум ий паша опытым поген, тудо Нефтекамск олашке каен. Тунам Карман ГРЭС-ыш пашаен-влак кўлыныт. - Мемнан бригадыште кумло ен лийын. Тиде - штукатур, маляр да плотник-влак. Ме электростанцийым тўзатенна, пашаен-влак илыме пєртлам олмыктенна. Ту жапысе илыш поро шарнымашым гына коден, - манеш Елена Изиляевна. Шочмо кундемышкыже пєртылмеке, тудо ончыкылык пелашым вашлиеш да Николайлан марлан лектеш. Сўаным 1976 ийыште ыштеныт. Самырык мужыр Мишканыш илаш куснен. Ешыште икшыве-влак шочыныт. Йоча-влак изиш йол ўмбаке шогалмеке, Елена коммунхозыш пашаш пурен. Еш илыш кужун шуйнен огыл, пелашыже колен. Семен шольыжын полшымыж дене, тунам тудо Мишкан школышто тунемын да йоча-влакым тудлан ўшанен кодаш лийын, Мишкан ПМК-шке пашаш пурен кертын. Район мучко чонымо пашам шуктеныт. - Йоча-влак кугемме семын мый Йўдвел кундемыш кайыме нерген шонаш тўнальым, - ойла мыйын героем. - Тиде шонымашемым Зориным вашлийме деч вара гына шуктен кертынам. Кокымшо марием дене ме кумло ий наре илышна. Шкеннан бригадына дене уло Россий мучко коштынна. Когалымыште, Москваште, Краснознаменскыште да моло олалаште пашам ыштенна. Одинцовышто православный храмым чо‰ымаш поснак шарнымашеш кодын. Ме 60 метр кўкшытыштє куполым штукатуритленна. Мыйын героемын эше ик ойыртемже уло - тудо Российын почетный доноржо улеш, тыгак кужу жап пашам ыштымыжлан «Пашан ветеранже» лўм дене палемдалтын. Кызыт Елена Изиляевна сулен налме канышыште. Ныл уныкан кувава кугезе кувава статусыш лекме жапым вуча. - Рвезырак улмем годым тўрлаш да ургаш йєратенам. Икшыве-влаклан йоча садыш кошташ вургемым шке ургенам. Кўнчылам шўдыренам, пидынам. Ынде шукырак жапым яндар южышто эртараш тыршем, - манеш Елена Изиляевна Кусюкбаева. Ме юбилярлан пе‰гыде тазалыкым, сай илышым, икшыве ден уныка-влакын азапланымыштым тыланена.

Виктория ИШМУРЗИНА.