Поро да тютко улмыланда пагалена

Тудын шинчаончалтышыже ончычсо семынак волгыдо, поро, мунло. Вуйысо ўпшымат чал покшым ниялтен каен. Ш¢ргывылышыштыжат куптыргалше корно-влак кышам коденыт. Кужу илыш корныштыжо чылажымат ужаш пернен: куан, пиал, йомдарымаш – пелашыже илыш дене чеверласен. …Мый Маевка ялыште шочынам, но шочмо ялыштем кушкын омыл. 1969 ийыште ачам колен, тунам мый кок ияш гына лийынам. Авамын кидыштыже куд йоча да эше ик шочшаш икшыве кодынна. Т¢налтыш классым Ваксола тўналтыш школышто, умбакыже Ардаш кыдалаш школышто тунемынам. 8 классым 1982- шо ийыште тунем пытарымеке, П¢рº оласе медучилищыште шинчымашым погенам. Ятыр ий Свердловск областьыште иленам да пашам ыштенам. Пенсий ийготыш шумеке, шочын-кушмо верышкем илаш пºртылынам. Ачам могырым родо-шочшым мый пален омыл, манаш лиеш. Жап эртымеке, илыш шкак родо-шочшо-влак дене палыме лияш йºным пуа. 2023 ий 30 октябрьыште «Сылвий» вокальный коллективна Чорай СДК-те илалше-влаклан л¢млалтше концертыште участвоватлыш. Тиде пайрем мероприятийыш илалше е‰-влакым ¢жмº ыле, нунын коклаште мыйын Соня кокамат лийын (тудын нерген мый колынам, но тыге ондак палыме лийын омыл). Концерт пытымеке, пайремыш толшо уна-влаклан чайым й¢ктеныт да пºлекым кучыктеныт. Клуб вуйлатыше Ирина Ишалина чылашт денат палыме ыштен да к¢чыкын кажныже нерген ойлен. Кунам саламлымаш черет алал кумылан, шыргыжалше шинчаончылтышан ¢дырамаш деке шуо, Ирина Виталиевна тудын нерген кумданрак палдарыш. Тиде кумдан пагалыме, шуко ийготан Чорай ялын илышыже Соня Бурзумбаевна Иванова. Мый тиде ¢дырамаш мыйын шочшем манын шоненат омыл. Тудо шкежак мый декем лишеме да пелештыш: «Салам лийже, пагалымем-влак. Тендан кочада Сайфутдин – мыйын шочшем». Тидым - тыгай куанле уверым палымеке, мыйын шинчав¢демат лекте. Тунамсе тыгай пиалан вашлиймаш деч вара, мыйын шочшем-влак нерген эше шукырак палаш кумыл шочо. Кугырак Анатолий изам дене пырля Соня кокай деке миен толаш да ме икте-весыланна кºмыт лийме нерген пален налаш кутырен келшышна. Соня кокайын мутшо почеш, тудын куваваже да мыйын кугезе кувавам акак-ш¢жар лийыныт (Лепешкан ял гыч лийыныт). Кугырак ака мыйын кугезе кочам Сайфутдинлан, а изиракше Соня кокайын Шамукай кочажлан марлан лектыныт… Конешне, шукыжым каласкален шукташ ок лий, вет кугезына-влак нерген тичмаш книгам возаш лиеш… Соня Бурзумбаевна 1939-ше ий 9 январьыште Чорай ялыште проста пашае‰-влак ешыште шочын. Ачажым Кугу Отечественный сар т¢‰алтыше фронтыш налыныт. 1942-шо ийыште «похоронка» толын: Курский дугаште кредалмаште колен. Кокамын йоча жапше сар жапыште эртен. Чияш йºршº вургем пеш шагал лийын, кинде ситен огыл, садлан йолйымалсе кушкылымат кочкаш пернен. Чорай кыдалаш школышто 7 классым тунем пытарымеке, кокам презым ончаш тэналын, варажым чайныйыште пашам ыштен. 22 ияшыже годым Чорай ялын эргыже Михаил Ивановлан марлан лектын. Тудо тракторист лийын пашам ыштен, тыгак сай столяр да пилорамщик лийын. Тиде чапле мужыр вашкелшен да икте-весым йºратен 45 ий пырля илен. Чаманаш кодеш, Михаил илыш дене чеверласен. Пиалан мужыр кок икшывым ончен-куштен. Наташа ¢дырышт Моско областьысе Павловский Посад олаште ила. Евгений эргышт Чорай ялыштак ила, водитель лийын пашам ыштен, кызыт сулен налме канышыште улеш. Соня кокайым Павел, Геннадий, Владимир, Татьяна уныкаже-влак да Богдан кугезе уныкаже (куд тылзаш) куандарат. Шукерте огыл ме кокам деке унала мийышна. Толшашна нерген ончылгочак палдарышна, садлан кокам мелнам луген вучен. Кочышым к¢эштме годым илыш нерген мут лекте (кокам пеш поро чонан ¢дырамаш, садлан тудын дене мутланашат кумылло). А могай тамле мелнам к¢эштын! Чай й¢машке кокам пошкудыжо Галина Юзыкбаевнам ¢жын. Омса почылто да Галя кокай пурен шогале - Галина Иркабаева . Мый тудым ужмылан моткоч куаненам. Шинчаончылнем йоча жапем эртыш: Виталий ч¢чўн да Галя кокайын с¢анышт. Кызытат шарнем тунамсе пунен сакыме кудыр мотор ¢пшым.... Ту жап деч вара шуко пагыт эртен: кызыт вуйжо чалемын гынат, сылне й¢кшº тугаяк кодын. Эртыше идалыкыште нуно шºртньº с¢аныштым палемденыт. Тыгай алал кумылан родо-шочшо тукым коклаште лияш пеш сылне: ме чайым й¢на, к¢эштме тамле мелнам кочна, мутланышна… Мый Галина деч кокамым шукерте пала мо манын йодым. Тудо 47 ий палыме нерген увертарыш да ешарыш: «Ме вашкелшен илена, мо уло ден эре пºлалтына. Мый тудын нерген сайым гына каласен кертам – поро кумылан да сылне койыш-шоктышан ¢дырамаш». Январь т¢‰алтыште Соня Бурзумбаевна 85 ияш юбилейжым палемден. Еш пайремыште мый кумыл нºлтын лишылже-влакын саламмутыштым колыштым. Нуно йºратыме кувавашт нерген сылне мурым йо‰галтарышт. Уло чон шокшо дене кокамлан пе‰гыде тазалыкым да кужу ¢мырым тыланена. Ме, шочшыжо-влак, тудым пеш йºратена да пагалена, Ош Поро Куго Юмылан илымыжлан тауштена. Маргарита КАЙНИЕВА