Сергей павай

Нерге ялыште кужу ўмыран ятыр шоҥгыеҥ ила. Нуно чыланат «Дети войны» улыт - сар жапыште кушкыныт. Ондак нунын дене палдарена:
С. А. Аликова (шочмо кечыже - 29.06), тений 95 ийым темыш;
С. С. Сайниев (15.06) - 93 ияш;
М. К. Андреева (10.08) – 93 ияш;
Н. К. Николаева (22.01) – 92 ияш;
О. Ш. Салишева (05.07) – 90 ияш;
Н. А. Аликова (10.11) – 88 ияш лиеш;
Н. С. Семенова (15.12) – 85 ияш;
Е. Н. Николаева (07.06) – 80 ияш;
Д. И. Ишпахтин (20.08) – 78 ияш лиеш.
Нуно чыланат икшывышт дене илат, таза-эсен улыт, унала мийыме годым эре икте-весыштым шарналтен йодыштыт, саламым колтат. Ожно пырля илыме, паша ыштымышт нерген шарналтен ойлаш йӧратат.
Мый таче тендам Сергей Сайниев - Сергей павай дене палдарынем. Шукерте огыл тудын деке шочмо кечыжым палемдаш уныкаже-влак толыныт ыле, пеш ямле пайремым эртарышт.
Сергей павай ден Пексыле кокай кум икшывым ончен куштеныт: Сашам, Володям, Надям. Сашан ныл икшывыже уло – Лева, Марина, Глеб, Алла. Володя эргышт ўдырым иже налеш, Надян - 2 икшывыже уло (Витя, Вера). Сергей павайын чылаже 6 уныкаже да 9 кугезе уныкаже уло. Изирак уныкаже-влак (Глеб ден Мария) Сургут олаште илат. Мария шешкыже кочажын шочмо кечыже лўмеш ожсо марий вургемым чиен. Ожныгодсо марла вургем могай лийын, тугайым ончыктен. Сергей павайым шочмо кечыжым ожсо времаш пӧртылмӧ сын дене эртареныт. Мария Игоревна ялысе шоҥгыеҥ-влак деке коштын: тошто марла кез тувыр-шовырым, пешметым, ончылсакышым, сўан вургемым, чокан ўштым, такия согам, йондалым, шулышан калошым, ош, йошкар шовырым, тўрлыман, чокан ялук-влакым кычалын муын да уло уналан ситарен чиктен. Ончалза, фотошто могай мотар лектыныт! Тау ял калык ўдырамаш-влаклан – ожсо годсо вургемым саклен кийыктеныт да шочмо кечым эртараш пуэныт.
А те ончалза Сергей павай ўмбак: тувыржо могай мотор, ошо! Паледа тиде могай да кунамсе тувыр? Павайын ўдыр налаш мийыме тувыржо! Тиде тувырым тудлан сўан кечылан пуртымо аваже - Меҥай Алкаева тўрлен пуэн, чиктен. Садлан вет Сергей павай тиде тувыржым пеш сакла, пайрем годым вел чия. Ӱдырым – Пексылым - тудо Шопкер ял гыч налын (тудо тыште лапкызе лийын ыштен). Мужыраҥмышт годым Сергей павай 19 ияш лийын.
Сергей Сайниев 1930 ийыште Нерге ялыште кресаньык ешеш шочын. Изиж годым тудо чўчкыдын черланен, аваже огеш порем манын шонен, эре шортын коштын. Лач тиде жапыште ялышке чиган табор толын лектын. Аваж деч кочкаш йодыныт, ик чыган кува Сергей павайым ужын шуктен да аважлан каласен: «Эргыч паремеш, кугу лиеш, шоҥгеммешкыже ила». Аваже куанымыж дене оралтыште коштшо кугу кўркам пуэн колтен. Чынак, мужедше чиган куван мутшо, сугыньжо шуын: павайлан тений 93 ий теме (ме вет чиган кува-влаклан она ўшане, а павайын аваже ўшанен). Но аваже Сергей павайын кугу лиймыжым ужын огыл (7 ияш улмыж годым колен). Теве илышыште тыгай историят лийын кертеш. Сергей павай йӧсын илен кушкын, эре пашам ыштен, 11 ияш гыч тўҥалын пенсийыш лекмешкыже шуко тыршашыже логалын. Йӧра эше родо-шочшыжо-влак поро лийыныт. Анюта шўжаржымат еҥ-влак онченыт, колхозат шуко полшен. Тыге Сергей павай 93 ий марте илен шуктен.
Шочмо кечышкыже эргышт-влак, шешкыже, уныкаже, кугезе уныкаже-влак чыланат толыныт. Нерге, Пекшек, Монар, Мишкан, Кўрзе, Сургут ола, Бирск ола гыч родо-шочшыжо-влак погыненыт. Тудым кажныже саламлен, шерге мутым ойлен. А Надя ўдыржын Витя эргыже Бирск олаште таҥасымаште лийын, 1-ше верым налын, тиде сеҥымашыжым тудо кочажлан лўмден, толын шумеке, призшым кучыктен. А изи уныкаже-влак кочажлан куштымашым да мурым пºлекленыт. Сергей павайым саламлаш Нерге ялысе ветеран-влак организацийын председательже М. А. Гареева миен, шокшо деч шокшо мутым ойлен. Сергей павайлан тазалыкым, эшеат кужурак ўмырым тыланена.
Эше кугу таум тыгай пайремым эртарымыжлан Мария Игоревна шешкыжлан каласена, ончыкыжат тыгаяк уҥган лийже!
Районысо марий калык марий кугезына-влакын тошто годсо вургемыштым огеш мондо манын шонена. Лудшына-влак, теат (кӧ кертеш) тыгаяк пайрем-влакым эртарыза.
Кувавада, кочада, кокада, павайда-влак могай уҥган лийыныт, теат тугаяк лийза!
М. ГАРЕЕВА, Нерге ялысе ветеран-влак советын председательже.