Икшывем-влак - илыш куанем!

Ик ўдыр да ныл эрге! Наталья Леонидовна - вич икшыван ава, эн кугыжлан 19 ий темын, эн изиже - кандаш ияш. Вич ий ончыч тудо «Материнская слава» медаль дене палемдалтын.
Озерка ял гыч шуко икшыван ава шке ешыже, шонымашыже, шуко икшыван аван пиалже дене палдарыш.
- Наталья Леонидовна, изишак шке нергенда палдарыза, кушакын шочын-кушкында?
- Мыйын ўдыр фамилием Халилова. 1983 ий 5 июньышто Озерка ялыштак шочынам. Ача-авамын шуко икшыван ешыште мый эн кугу лийынам. Ме кум йоча кушкынна. Авана Любовь Изиляевна да ачана Леонид Васильевич мыланна чыла шотыштат пример лийыныт. Нуным ончен, мый шкежат шуко икшыван ава лияш шоненам. Кызыт мыйын ача-авамын 11 уныкашт уло. Еш пайремлам эре ача-авана дене пырля эртараш тыршена. Вес кувавамат, пелашемын аважым, эре куанен вучена. Римма Васильевнат мыланна пример улеш, уныка-влак тудым моткоч йєратат.
- Наталья, те кушто тунемында, пашам ыштенда?
- Тўҥалтыш школым шочмо ялыштемак пытаренам, 5 класс гыч Арзамат школышто тунемынам. 9 класс деч вара Бирскыш 102-шо ПУ-шко каенам да «Сурт озавате» профессий дене тунемынам. Профессием денак пашам ыштем, манаш лиеш. Сурт озавате улам. Мыланем эн ончыл верыште йєратыме ешем улеш.
- Шке пелашда дене палдарыза, мыняр ий пырля иледа?
- Алексей дене ме 18 ий бракыште улына. А палыме лийме шотышто, ме изинекак пырля кушкынна. Тудо мыйын пошкудем, ик классыште тунемынна. Школыш эре пырля коштынна. Тўшкан вич километр корным шижде эртенна.
9 класс деч вара мый Бирскыш кайышым, а Алексей умбакыже школышто тунемын. Тудо 11 класс деч вара Бирскысе 102-шо ПУ-шко мийыш. Автослесарьлан тунеме. Дипломым ме ик ийыште нална. Варажым тудым армийыш нальыч, Хабаровскышто служитлыш. Тудым армийыш налмышт годым мый мўшкыран кодым. Армий гыч толмыжым уже Виолетта ўдырем дене вашлийна, сўаным ыштышна. Ик ий мариемын ача-аваж дене илышна, вара еш каҥашыште посна пєртым чоҥаш кутырен келшышна. Марием тунам йўдвел кундемыш пашаш кошташ тўҥале. Таче мартеат вахта йӧн дене коштеш.
- Кызыт илыме пӧртдам чоҥенда?
- Уке, тиде уже кокымшо пӧрт. Кокымшо пӧртсий пайремым 2019 ийыште ыштышна. Мемнан вич икшывына уло, чылан шке пусакше лийже, пӧрт кугу да йоҥгыдо лийже манын, кок пачашан пєртым чоҥышна.
- Икшывыда-влак дене палдарыза?
- Виолетталан 19 ий, Уфа оласе финанс университетыште кокымшо курсышто тунемеш. Мӧҥгыш толмыж годым мыланем полша. Такшым изинекак шольыжо-влакым ончен. Антон эргымлан 17 ий, 11 классыште тунемеш. Тыршышан, тений школым тунем пытара, ЕГЭ-лан ямдылалтеш. Святославлан 13 ий, 7-ше классыште тунемеш, теннис дене модаш йӧрата, сайын сўретла. Андрейлан 9 ий, 3-шо классыште тунемеш. Ял клубышто художественный самодеятельностьышто заниматлалтеш, «Смайлики» группын участникше улеш. Тудат сўретлаш йӧрата. Павеллан 8 ий, 2-шо классыште тунемеш. Теннис дене модаш йӧрата. Ече дене кумылын коштеш. Изирак эргына-влак шкенан ялыште тунемыт, кугурак-влак Изи Накаряк кыдалаш школышто шинчымашым погат. Тушко автобус кондыштара.
- Наталья, те икшыве-влакым ышташ планироватленда мо?
- Мыйын умылымаште, йочам ышташ планироватлышаш уке, эре йочам ышташ шоненам. Изи улмем годым икмыняр курчак дене модаш йєратенам, курчак-влаклан эре ава лийынам. А кугеммеке кугу кумыл дене Пўрымашын пєлекшым налынам. Икшыве - илыш куанем.
- Шуко икшыван ава лияш неле мо?
- Мыланем неле огыл, шуко икшыван ава лияш - кугу пиал. Мый эре нунын верч азапланем, эре ала-кушко вашкем, ушанрак лиям да нунын дене пырля куанем. А нуно мыйым эре куандарен шогат. Мутат уке, кажне ошкылыштым эскераш тыршем. Икшывем-влак мыйын илыш туныктышем улыт.
- Наталья, кузе чыла шуыда? Эсогыл ик икшыван ава-влак чўчкыдын жап уке манын ойлат.
- Тыршем. Эн тўҥжӧ - сурт озавате лияш мыланем куан. Мый вет шкетын омыл. Эн ончычак, йӧратыме пелашем. Тудо мыйын полышкалышем, ме тудын дене ик кылдышыште улына. Эргым-влак мыйын пурла кидем улыт. А пырляже ме икоян еш. Мемнан озанлыкна кугу, ушкалым, шорыкым, сєснам, сурт кайыкым ончена. Тыгак пакчана, теплицына уло. Чыла вере шуына. А лектышыже ўстелыште коеш.
- Кызыт ешыште кок икшыве уло гын, тиде подвиг маныт. А те шкендам геройлан шотледа?
- Мый кажне кечын илем да геройлык нерген шонаш жап уке. Ме марием дене икшывына-влакым чын корныш виктараш, чын илаш да пашам ышташ туныкташ тыршена. Мыйын шонымаште, ава ден ачан пашашт икшыве-влаклан пример лийшаш улыт.
- Икшывыда-влак келшен илат мо? Икте-весылан полшат?
- Конешне, келшен илат. Изирак-влак кугурак деч примерым налыт. Кажныжын шке обязанностьшо уло. Но кажне йоча модаш, куржталаш, иктаж-мом шонен лукташ, веселитлаш йӧрата. Мемнан суртыштына йоча воштылмо йўк эре шергылтеш.
- Наталья, тендан хоббида, йӧратыме сомылда уло?
- Пеледышым кушташ, кид пашам ышташ йӧратем. Тидыжым те пӧрт кӧргым ончалынак ужын кертыда. Мый поснак тувырым, кўпчык ўмбалым, шовычым тўрлаш йӧратем. Тидыжым мый школышто тунеммем годымак йӧратен шынденам. Творческий конкурс, выставкылаште участвоватлем. Художественный самодеятельностьыш кошташ йӧратем. «Полан аршаш» фольклор ансамбльыште шым ий мурем.
- Те шкендам пиалан айдемылан шотледа?
- Да. Мо мыланем пиал? Кунам шонымаш шукталтеш да чонлан ласка лиеш. Мый вате, ава улам. Мом шоненам, чыла шукталтын: ик ўдырым да ныл эргым ыштенам. А ынде эн тўҥжӧ - нуно таза лийышт. Илышыштышт чыла сай лийже.
- Тендан ава лийме опытда кугу. Самырык ава-влаклан мом тыланеда?
- Шомак ден пашам шонен ойлыман да ыштыман, йоча-влакым йєратыман, нунын дене мутланыман да нунылан йолташ лийман. Шокшылык да ўшан - кеч-могай отношенийын негызше. А ончыкылык ава-влаклан уло кумылем дене ик гана веле огыл ава лийме пиалым палаш тыланем. Вет йоча шочмаш - илышын эн кугу пиалже.
Светлана ТОЙМУРЗИНА.