Кавашке ошкыл

Ӱдыр да рвезе-влак пара­шют дене тєршташ идалык мучко ямдылалтыт. Нуно ондак парашютым погаш тунемыт, теоретический шинчымашым погат, пара­шют дене тӧрштымӧ годым могай экшык лектын керт­мым рашемдат да нуным кораҥдаш тунемыт.

Но идалык эртен. Ме погынен­на да парашют дене тєршташ ка­ена.

18 июньышто 9 ўдыр-рвезе да мый - парашютный спорт дене инструктор Светлана Минильбае­ва - Октябрьский олашке - Россий ДОСААФ-н Башкортостан Респу­бликысе авиационно-технический спорт клубышкыжо кайышна.

Октябрьскийышке миен шуме­ке, чыланат «Юниор» парашют дене тєрштымє шотышто инструк­тажым, тунеммашым эртышна да «подвесной системыште» зачетым сдатлышна. Икымше гана огыл тӧрштышаш рвезе-влаклан пара­шютный звено начальник Алик Файсалевич самолет гыч тудын шулдырышкыжо лекташ разре­шенийым пуа. Тылеч вара уэшын тренировка эрта.

Эрлашыжым ме 3 шагат эрдене кынелна, 4 шагатыште уже аэро­дромышто ыльна. Миен шумеке, чыланнамат самолет гыч лекташ туныкташ да парашют дене млан­дыш волен шогалме шотышто тренировкым эртараш наҥгай­ышт. Ик жап гыч врач кажне еҥын пульсшым текшырыш да парашют дене тєршташ «лиеш» мане.

Игече сай шоген. Мардеж «кол­дун-флюгерым» изишак гына ло­выктен. Парашютист-влакын шо­макышт почеш, кава эре лийын. Ик жап гыч самолетлан каваш­ке нєлташ разрешенийым пуыч. «Мишкан, ямдылалтса! Парашю­тым чийыза!», - команда-влак шоктышт. Ме чыланат строй дене шогална. Инструктор-влак уэшын мемнан экипировкынам, пара­шютна-влакым терген лектыч.

- Тургыжланет? – йодо эн са­мырык спортсменка Э. Ибатова дечын инструктор.

Ӱдыр тидлан шыргыжале веле да тиде кечым 3 ий – 11 ияш гыч вучем манын вашештыш. Ик жап гыч тудо кавашке ошкылым ышта да мландыш 800 метр кўкшыт гыч вола.

Уэшын чыла терген лекме. Са­молет нєлташ ямде. Пытартыш кўчык инструктаж эртаралтеш. Теве ме чыланат самолёт деке ошкылына. Эн ончыч Эмилия ошкылеш. Самолётыш шична. Тудо кўшкє нєлтє. Кажныжын чурийыштыже тургыжланымаш шижылтеш.

А самолет гыч ончалат гын, йырым-ваш чылажат мотор деч мотор! Пурла могырно курык коеш, шола могырно каватўрым ўжара чеверта. Но моторлыкым кужу жап ончаш жап уке – сигнал шокта: 2 гудок. Тугеже ме тєр­шташ ямдылалтшаш улына. Омса деке эн ончыч М. Зайнитдинов лишемеш. Теве кужу жап вучы­мо командат йоҥгалте: «Пошёл!». Максим, опытан спортсмен се­мын, виклан ок тӧрштӧ, а самолет шулдырым тошкалеш да кугу пар­няжым кўшкӧ нӧлталеш. Тугеже чыла сай! Ик жап гыч тудо тӧршта да ме почылтшо парашютым гына ужына...

Кокымшо заход. Тиде захо­дышто ўдыр-влак гына тєрштат: Людмила, Алсу, Эмилия. Ӱдыр-влак верчын чыланат тургыжла­нат. Кенета тӧршташ тореш лийыт гын? Но тидын нерген нуно шке огытат шоналте. Коктеланыде, по­чела самолёт гыч лектыт да кавам тошкалыт – канде южым кенета почылтшо парашют-влак сєраста­рат. Ынде нунын тўҥ задачышт – запас парашютым разблокироват­лаш мондаш огыл.

Ныл ош точка мланде деке ныл минут жап лишемеш. Ӱлнӧ нунын кузе волымыштым вес инструк­тор-влак тўткын эскерат. Но кава гыч куанле йўк-влак гына шок­тат. Ты жапыште волышо-влак командым колыт: «Приготовить­ся к приземлению!». Ик жап гыч чыланат мландыште шогат – чыла сайын эртыш.

Мландыш волен шумеке, ўдыр- рвезе-влак парашютым погат да старт деке ошкылыт. Д. Бикбу­латов ден Д. Шамаев икте-ве­сыштлан кузе волымышт нерген чон вургыжын ойлат. Нунын ку­мылышт нӧлтеш, уэшын кавашке ошкылым ыштымышт шуэш. Ну­нын деке Н. Коледин ушна. Тиде татыште нуно мландўмбалне эн пиалан еҥла койыт.

Чумыр сбор. Авиационный клуб начальник Айдар Наило­вич икымше гана парашют дене тєрштышє ўдыр-рвезе-влакым саламла да парашютистын удо­стоверенийжым кучыкта. Строй гычын пиалан Людмила, Эмилия да Саша Яманаев лектыт. Поро йўла почеш, инструктор нуным тупышт гычын запас парашют дене пералтен колта.

Тиде кечын Кирилл Калитов кокымшо гана парашют дене во­лен. Клуб начальникын мутшо почеш, кокымшо гана тӧршташ икымше дечын лўдыкшырак. Ти­длан кӧра тудым шокшын салам­лен. Кумшо гана парашют дене волышо-влаклан парашют спорт дене 1 разрядым пуымо. Чыланат пиалан улыт.

Но теве мӧҥгеш каяшат жап шуо. Автобусыш шичмеке, ме эше ик гана парашют дене волымо татым шарналтышна. Чон мем­нам чыланнамат уэшын кавашке ўжеш. Ме ўшанена: вес гана уэ­шын самолётыш шинчына да эше ик гана огыл нимучашдыме канде кавам тошкалына.

С. МИНИЛЬБАЕВА, ешартыш образований педагог.