Мишкан мўндыр уна-влакым вашлийын

Тиде кечын Мишкан млан­дышке 7 эл гыч уна-влак толыныт. Ме шерге уна семын белорус, француз, румын, македонец, пале­стинец, перуанец, эквадо­рец-влакым вашлийынна. Пайрем Сабантуй олы­кышто эртен.

Йот элла гыч артист-влак кечы­вал деч вара гына выступатлышаш лийыныт гынат, мероприятий эр­денак тўҥалын, манаш лиеш. Вет мероприятий куштымаш да мурымаш дене серлаген огыл. Сабантуй олыкышто «Мастар- влак ола» выставке ончыкталтын, руш, пошкырт, татар да марий унагудо-влак вераҥдалтыныт. Кажне кудышто алал кумылын мўндыр уна-влакым вученыт. Унагудылаштат, выставкыштат тўрлє кидпаша-влак верлане­ныт. Ик вере шке ыштыме оҥай кӧрж, шергаш-влакым ужале­ныт гын, вес вере – тўрлӧ ком­до, курчак, солык, пу ате, мотор самбар-влакым. Выставкыште утларакшым Пўрє оласе «Ош эҥер» («Белая река») артельын пашаеҥже-влак лийыныт. Нуно бисер, шергакан кў гыч ыштыме тўрлє арверым ужаленыт. Икма­наш, выставке моткоч оҥай да экспозицийлан поян лийын. Туге гынат, чыланат алал кумылын йот элысе уна-влакын толмыштым да сценышке лекмыштым вученыт. Вет нуно мемнан деке пеш шуэн толыт. Мишкан мландыште шке шинча дене палестинец, эквадо­рец, македонец але перуанецым кунам эше ужат? А тыште нунын воктенышт шогаш, нунын дене возалташ, йот йылмым палет гын, мутланаш чыла йєн лийын. Му­рышт ден куштымашыштат мы­ланна моткоч оҥай улыт. Калык вургемыштат вучыдымын єрыкта­рыше улеш.

Пайрем тўҥалме деч ончыч олык сцена йыр да олык мучко йошкар да ужар тўсан футбол­ка-влакым чийыше волонтер-влак коштыныт. Нуно мероприятийым ямдылыме да эртарыме годым пеш кугу пашам шуктеныт. 11 ша­гат гыч мучаш марте йолўмбалне лийыныт. Изишак ноеныт гынат, чылажымат кумыл нєлтын эске­реныт. Тидлан нунылан кугу таум ойлымо шуэш.

14.00 шагатыште Сабантуй олы­кышко 8 автобус толын чарнен да тушечын кужу жап вучымо йот элласе уна-влак лектыныт. Тол­мекышт, нунылан каналташ да калык вургемыштым чияш жапым пуымо. Ты жапыште сценыште ве­рысе калык ансамбль да коллек­тив-влак выступатленыт: «Ручей­ки», «Ший памаш», «Акарт» калык фольклор ансамбль-влак, «Хази­на», «Полан аршаш», «Эр кече» мурышо ансамбль-влак, «Юго» куштышо калык ансамбль, «Рве­зылык» куштышо ансамбль, муры­зо-влак И. Аликаева, И. Арсланов, С. Шамаева, А. Байгузина.

Ик жап гыч паралимпийский рўдер воктечын сцена деке фоль­клориадын участникше-влак ко­лонна тарванен. Кажне делегаций шке флагше почеш ошкылын. Ну­ным чыланат кидым рўзен салам­леныт.

Уна-влак сценыште да сцена ончылно верланымеке, погыны­шо-влакым чылаштымат Тўням­балсе фольклор организацийын (CIOFF) президентше Филипп Боссан саламлен.

- Мый тендан районыштыда тўр­лӧ калык-влакын келшен илымышт да икоян улмышт, уна-влакым шок­шын вашлийын моштымышт дене кугешнем, - каласен CIOFF пре­зидент. – Ме тыште моткоч шуко оҥайым ужынна, унагудылаште моткоч шуко экспонат верланен. Нуно калыкын ожсо илышыж дене палдарат. Калык модмаш-влак де­нат кумылын модынна. Тыланда тидлан моткоч кугу тау!

Тудын почеш салам шомакым Башкортостан Республик вуйла­тышын аппаратшын представи­тельже Зульфия Гарифуллина ойлен да чылаланат республик вуйлатыше Р. Хабиров деч сала­мым каласен.

Уна-влаклан вашмутым Миш­кан район МР администраций вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Павел Трапезников ка­ласен.

Теве кужу жап вучымо татат шуын... Фольклориадым почаш чапым Мишкан районысо кол­лектив-влаклан пуымо: «Эрвел» куштышо калык ансамбльлан, «Ӱжара!» Калык фольклор ан­самбльлан да «Эрвел» калык семўзгар ансамбльлан.

Нуно уна-влак ден верысе калыклан оҥай да ямле композицийым ончыкте­ныт.

Тылеч вара сценышке Йўдвел Маке­доний гыч уна-влак лектыныт. Македо­нец-влакын калык творчествышт дене «Илинден» куштышо калык ансамбль палдарен. Тиде эл курыкан гынат, кушты­машышт йорга эҥер гай йомартле, шыма ер гай ныжыл. Тиде коллектив 1955 ий­ыште Битола олаште шочын. Ола элын культура рўдержылан шотлалтеш. Калык йўла эн келгын лач тушто шымлалтеш да тўткын аралалтеш. Шуко еҥым моткоч македон шўвыр ӧрыктарен. Тудо марий шўвыр деч ойыртемалтеш гынат, ко­клаштышт ала-могай икгайлык садак уло. Эше македонец-влакын упшышт марий теркупш сынан. Тўсшє веле шеме. Но вет южо марий кундемыште лач шем тер­купшым упшалыт.

Македонец-влакым сценыште бело­рус-влак вашталтеныт. Белорус калыкын творчествыж дене «Лирники» ансамбль палдарен. Мурышт нунын то мыскара сынан, то изиш шўлыканрак. Икманаш, калыкын чонжо гае.

Белоруссий эстафетым Эквадор­лан пуэн. Эквадор мландын кыдалны­же верланен да эн шокшо эл улеш. Эл тыгак курык ден ер-влаклан поян. Тид­лан куштымашыштат курыкан верыште илыше кайык ден янлык-влакын движе­нийыштым ушештара. Эквадорысо ка­лык-влакын культурышт дене «Митад Дель Мундо» фольклор коллектив пал­дарен.

Румыний Европын ик эн мотор да сылне элже. Шукын тиде элым Дракула графын элже семын палат. Но Румынийыште вам­пир-влак огыл, мемнан гае айдеме-вла­как илат. А куштымашышт моткоч оҥай да ямле. Румын калык куштымаш-влакым тиде кечын «Мартисорул» фольклор ан­самбль ончыктен.

Ик жап гыч сценышке Палестина гыч уна-влак лектыныт. Эрвел ўдыр-влак куштымышт дене чынжымак чоным вур­гыжтарен моштат улмаш. А вургемышт нунын могай? Ме тыгай вургемым кино­што да йомакыште гына ужына. Калыклан куштызо-влак Шахерезада да Алладин нерген йомакла гыч лекшыла койыныт. Палестина калыкын творчествыж дене тиде кечын «Гурба Лажи» коллектив пал­дарен да ятыр еҥын кумылжым савырен.

Франций нерген, конешне, чыланат палат. Тиде элыште моткоч шуко замок, собор, полат, музей да театр-влак улыт. А Париж – тиде Париж! Курым ожно Франций пўтынь тўнян культура рў­держылан шотлалтын. Россий семынак, Францийыште тўрлӧ калык ила. Нунын культурышт коклан палын ойыртемалтеш. Тиде гана, очыни, теҥыз воктене илыше француз-влак толыныт. Вет сценышке нуно виклан кол вопшым кучен лекты­ныт. Теҥыз дене кыл «Лез Анфан Д Аро­зио» фольклор коллективын моло кушты­машыштыжат шижылтын.

Кок шагат утла шуйнышо фестивальым Перу гыч уна-влак мучашленыт. Перу – моткоч ожсо да оҥай культуран, поян историян эл. Тушто ожно кумдан палыме инк-влак иленыт. А инк-влак деч ончыч сайын палыдыме моло калык-влак. Ну­нын историйышт раш огыл гынат, Перу курыклаште ятыр историй памятник-влак аралалтыт. Мутлан, акрет жапысе ор-влак. Нунын кокла гыч шукыжо ЮНЕСКО-н по­янлыкшылан шотлалтыт да шерге югопого семын аралалтыт. Перу калыкын творчест­выж дене оҥай «Бисентенарио» коллектив палдарен.

Ончышо-влак артист-влакын кажне выступленийыштым совым рўж кырен вашлийыныт да чыла номерымат алал кумылын онченыт. Мишкан калыклан чылажат моткоч оҥай лийын. А сцена шеҥгелне кумылан-влак выступатлаш ямдылалтше але уже сцена гыч волы­шо артист-влак дене возалтыныт. Тыште икте-весын йылмыжым палыдымаш ни­могай чаракым ыштен огыл. Румын, пе­руанец, эквадорец але палестинец, руш, татар да марий-влак икте-весыштым юзо «кайык йылме» дене мутланен умыленыт.

Фестиваль волонтер-влакын флешмо­бышт дене мучашлалтын. Нуно фолькло­риадылан лўмлалтше посна мурым муре­ныт да ямле куштымашым куштеныт.

P.S. Башкортостан Республик вуйлаты­ше Р. Хабировын мутшо почеш, фолькло­риадышке республикышкына 39 эл гыч чылаже 1163 уна толын. Нуным 9 унагу­дышто але санаторно-курортный учреж­денийыште вераҥдыме.

Венера АГЛЯМОВА, Вениамин КОНДОГИН.