Порылык дене кылдалтшще паша

13 ноябрь - Порылык кече лийын. Молан тиде мутым кугу баква дене возымо? Потомушто тудым Юмо шкеже шонен луктын. Порылык деч посна ик енат илен ок керт. Лач тиде кечын мыланем Мишкан районный ветеринарный станцийыш мияш логале. Тушто ик пєлемыште эре поро пашам ыштыше айдеме уло. Тудо - тўн ветеринарный врач Анатолий Изилянович Изибаев. Шукерте огыл тудлан «Башкортостан Республикысе ял озанлыкын сулло пашаенже» чап лўмым пуымо.
Анатолий Изиляновичын тўн пашаже - районышто илыше ен-влакын да фермер озанлыклаште улшо вольыкын тазалыкыштым аралымаш. Жапыштыже вакцинацийым ыштымаш, улшо черым пален налмаш да эмлымаш - чумыр районышто эпидемиологический ситуацийым контрольышто кучаш полша.
«Порылык» шомак кызыт вес умылымашыш куснаш тўналын. Шуко енын шонымыжо почеш, поро ен - лушкыдо ен. Илышыште порылык шке чын акшым йомдарен гынат, кажне айдеме поро лияш тырша. Чон тидым ышташ йодеш. Анатолий Изилянович тыгай шщонымаш дене йєршын ок келше улмаш. Тидыжым кажне кечын шуктымо пашаж дене пенгыдемда. Тўкан кугу вольыкым ашныше-влак чыланжак шке ушкалыштлан але ўшкыжыштлан вакцинацийым ышташ вольыкыштым ветеринарный пункт деке конден огыт керт. Иктышт шонго улыт, весыштын вольыкышт чот виян улыт да чылвырыште шоген огытыл…. Тидлан шуко амалым муаш лиеш. Анатолий Изилянович тыгай ситуацийым пеш сайын пала. Тўн врачын шонымашыже почеш, сурт вольыкым палыдыме верыш чылвыр дене шўдырен каяш огеш кўл, а уколым ышташ врачым мє‰гышкє ўжыктыман. Вет кажне черле айдеме шке суртыштыжо эн таза лиеш, а вольыклан шке вичаже - тиде шочмо сурт.
- Вольык дене пашам ыштыме годым безопасность правилым шуктыман, - умылтара Анатолий Изилянович. - Эн ончычак, вольык ден ўшанле кылым ышташ: тудым ниялткалаш, порын мутланаш кўлеш. Чылажымат вашкыде, ласкан, но тидын годымак шонымашке шуаш шонымо кумыл дене, ыштыман. Тидын годым лўдмашым ончыкташ огеш кўл. Вет вольык лўдшє еным вигак шижеш, а шкеж деч виянрак, ўшанлырак улшылан тореш огеш лий. Тыгай кыл ышталтын гын, специалист вольык капын кузе верланымыжым ужын, шке пашажым ыштышаш.
Анатолий Изилянович кудло ияш улеш гынат, эше шуко самырык рвезылан вуйым ок пу.
- Мый Курык гоч Памашыште, шуко икшыван ешыште шочынам. Вич йоча коклаште мый кумшо лийынам. Манмыла, эн коклаште шочынам. Акам ден изам мыйым онченыт, а мый изирак-влакым ончышаш улам маныныт. Ачам ден авам «Заря» совхозышто ыштеныт. Эр гыч кас марте мемнам Айсыле кувава ончен. Тудо пеш ару да руш манмыла, «чистоплотный» кова лийын. Эре ош ялукым гына пидын коштын, - шарналта Анатолий Изилянович. - Тудын конга гыч кўэшт лукмо кинде тамже, тамле клендырже, ужар шоган да шинчаланшудо дене ыштыме когыльыжо кызытат умшаштем улыт. Кызытат шинча ончылнем кувавамын конга гыч киндым лукмыжо, изишак йўштє вўд дене чывылтымыже да шовычо дене петырымыже шогат. Ик жап гыч комбо пыстылым, сєсна коям левыктен ыштыме ўйышкє чыкен, эше йўкшен шуктыдымо киндым шўрен. Тиде жапыште конга ончылно самовар чожген шинчен. Тудын шолаш пурымыжо марте мый портыш лапчык дене йылгыжмешкыже йыген шинченам.
Чыла тидым колыштын, шўвылвўд толеш да куваван ямдылыме кочкышыжым тамлен ончымо шуэш.
Анатолий Ивановичын йоча жапше онай лийын. Школыш кайымыже деч ончычак ушкалым лўшташ тунемын. Конешне, икымше лўшташ тєчымє ушкалже презым ышташ ямдылалтше лийын гынат, изи йочан ушкал деч лўддымыжым кугыен-влак аклен моштеныт. Йочан вольыкым йєратымыжым ужын, ача-ава совхоз фермыш пеленышт налаш тўналыныт. Изаж дене коктын шым ушкалым лўштеныт. Тидын годым авапшт латкуд ушкалым лўштен шуктен.
Анатолий Изилянович Мишкан кыдалаш школышто тунемын. Ту жапыште школ директорлан Юрий Ахатович Каюмов ыштен.
- Тиде ен кажне енын чурийжым сайын шарнен. Тудо шке выпускникшым кажныжым чурий дене пален. Юрий Ахатович историйым да обществознаниым туныктен. Тудо йоча-влаклан чыла шотыштат пример лийын: спорт дене заиматлалтын, велосипед дене коштын, йолын шуко коштын, - ойла Анатолий Изилянович.
Тудо шкежат Мишканышке пашашке да паша гыч мєнгыжє йолын коштеш, а илаже Кўшыл Шогертен ялыште.
Вольыкым йєратмыжак Анатолий Изиляновичым Кушнаренке ял озанлык техникумыш конден. Тушто зоотехник профессийым налын.
- 37 тенгеат пеле стипендий илаш ситен. Ту жапыште студентлан тиде пеш кугу полыш лийын, - манеш тудо.
Техникум деч вара Анатолий шочмо «Заря» совхозышкыжо пєртылын. Варажым тиде совхоз «Мишкинский» совхозыш ушнен. Тыште ончыкылык пелашыже Зинаидам вашлийын.
Зинаида Александровна - чолга да пашам йєратыше. Совхозышто сєснам ончен, сай результатыш шуын: ик ава сєсна де 25 игым налын. Пашам сайын ыштымыжлан ик гана веле огыл республикыште да моло кундемысе санаторийлашке тугок путевка дене канаш коштын.
Анатолий Изилянович шке ватыж дене кугешна. Мутланымына годым шке еш илышыжым «Свинарка и пастух» кино дене танастарен.
- Ешыште йочам воспитатлыме годым наказаний лийшаш огыл, - манеш Анатолий Изилянович. - Йоча-влак деке поро лийман, нуным ача-авам, кугезына-влакым пагалаш, калыкнан, элнан исторпийжым аклаш туныктыман.
Анатолий Изиляновичын кугу илыш да паша опытшо
чыла шонымашкыже шуаш полшат, манын ўшанена. Ме тудлан пе‰гыде тазалыкым, вуй ўмбалне тыныс кавам да, мутат уке, Порылыкым тыланена.