Йырысе средам самырык шымлызе-влак

1970-ше ийла мучаште элыштына 500 утла юннат станций лийын гын, кызыт 200 наре веле.
Туге гынат, кызытат Юннат движений виян. Самырык натуралист-влак ООН эртарыме, всероссийский, республиканский конкурслаште вийыштым тергат, пушеҥгылашке у урлык-влакым прививатлат, экологический стартап-влакым шонат, орхидей-влакым куштат да куголя-влакым туныктат.
Тыгай кружок-влак мемнан районыштат улыт. Мишкан селасе Ф. Буляков лўмеш 1 №-ан лицейыште «Самырык шымлызе» («Юный исследователь») кружок пашам ышта, 2 №-ан Мишкан кыдалаш школышто – «Самырык эколог» («Юный эколог») кружок. Йоча-влак нине кружоклашке уло кумылын коштыт.
Мутлан, «Путник» рўдерыште «Открытия-2030» йырысе средам самырык шымлызе-влак всероссийский конкурсын районный этапше эртен. Тушто «Ботаника да экологий» номинацийыште 2 №-ан Мишкан кыдалаш школышто тунемше А. Сайфулина сеҥен, «Йырысе средам самырык шымлызе-влак» номинацийыште - 1 №-ан лицейыште тунемше Н. Айкашев сеҥышыш лектын, 2 №-ан Мишкан кыдалаш школышто тунемше А. Змеева призер лийын.
Тений 23 март гыч 25 апрель марте районысо образовательный учрежденийлаште «Ужар планет» всероссийский конкурсын муниципальный этапше эртен. Тушко районысо 19 общеобразовательный учреждений ушнен.
Районыштына тыгак Россий калык-влакын тўвыра югыпогышт идалыклан лўмлалтше конкурс эртен. Ойыртемалтше-влак тыгай номинацийлаште палемдалтыныт: «Чодыра илыш да калык пўрымаш», «Ужар планет йоча шинча дене», «Шуко сынан ожсо йўла», «Эко-объектив», «Кызытсе илыш ден ожсо йўла», «Пўртўс. Культура. Экологий», «Пўртўс – чылалан пӧлеклыме шерге пєлек».
31 март гыч 20 апрель марте районысо образовательный организацийлаште «Кӧм ончаш налынна, тудын верч мутым кучена» всероссийский конкурсын муниципальный этапше эртен. Конкурсышко 6 общеобразовательный учреждений ушнен: Новотроицкий, Арзамат, Ленинский ялласе, 2 №-ан Мишкан кыдалаш школ-влак, Мишкан селасе 1 №-ан лицей да Чорай ялысе марий гимназий.
Муниципальный этапыште сеҥыше-влак республик кўкшытыштє вийыштым тергеныт. Тунемшына-влак туштат сай результатым ончыктеныт: «Фото-кросс» номинацийыште 2 №-ан Мишкан кыдалаш школышто тунемше Н. Ибагишев ден Новотроицкий ялысе школышто тунемше А. Охезина, Арзамат ялысе школышто тунемше М. Михайлов палемдалтыныт. «Видеоролик» номинацийыште И. Хаертдинова (Мишкан селасе 1 №-ан лицей) да И. Наничкинын, М. Яшпаевын, И. Шакировын чумыр пашашт эн сайлан шотлалтыныт.
20 майыште «Путник» рўдер Сабантуй олыкышто районысо общеобразовательный учрежденийлаште тунемше-влак коклаште самырык эколог да лесовод-влак слет-конкурсын районысо практический этапшым эртарен. Тушко районысо 6 образовательный учреждений ушнен: Мишкан селасе 1 №-ан лицей да 2 №-ан Мишкан кыдалаш, Ленинский ялысе, Пўрӧмучаш ялысе, Изи Накаряк ялысе, Нерге ялысе школ-влак. Кажне команде 4 еҥ гыч шоген. Нуно тыгай конкурслаште вийыштым тергеныт: «Чодыра робинзон-влак», «Командын визитный карточкыжо», «Пырдыжгазет выставке». Тылеч посна кажне участник шке номинацийыштыже посна заданийым шуктен. Номинаций-влак тыгай лийыныт: ботаника, зоологий, гидробиологий, почвоведений.
Экологический субботник кугу субботник дене мучашлалтын – йоча-влак Сабантуй олыкым эрыктеныт.
Конкурсышто икымше верым Ленинский ялысе школын (командым Л. Я. Шамшиярова вуйлатен) да 2 №-ан Мишкан кыдалаш школын (О. М. Яшпаева) командышт пєленыт. 2-шо верым Мишкан селасе 1 №-ан лицейын командыже (О. А. Масновиева) налын, 3-шым – Изи Накаряк ялысе школын (Е. Н. Салмиярова) да Пўрӧмучаш ялысе школын (Г. А. Зайнуллина) командышт пєленыт.
1 апрель гыч 25 июнь марте районысо общеобразовательный организацийлаште «Икымше пеледыш-2022» республиканский экологический конкурсын районный этапше эртен, Тиде конкурсышко Новотроицкий, Ленинский ялласе школ-влак да Чорай ялысе марий гимназий вийыштым тергеныт.
Естественный наука-влакым шымлымаш
«Путник» рўдерын воспитанникше-влак естественный наука-влакымат тыршен тунемыт. Районысо самырык эколог-влак республиканский слет-конкурсышто кумшо верым налыныт. Тиде таҥасымаш нерген рашрак возена.
Тений 21 гыч 23 июнь марте Кушнаренке районышто Эколог да лесовод-влак кокласе XXIX республиканский слет-конкурс эртен. Районын командышкыже 2 №-ан Мишкан кыдылаш школышто тунемше-влак Анна Сайфулина, Кирилл Яшпаев да Мишкан селасе 1 №-ан лицейыште тунемше-влак Руслана Хаматгалиева ден Кирилл Яшпаев пуреныт.
Слёт экскурсий гыч тўҥалын. Тудын участникше-влак Кушнаренке районын историйже дене палыме лийыныт, Топоринмыт дворян-влакын усадьбышкышт да йўдвел широтан 55 градусшо ден эрвел долготан 55 градусшо ушнымаште географический памятник деке миеныт.
Экскурсий деч вара экологический квест тўҥалын. Тушто ўдыр-рвезе-влак экологий дене кылдалтше тўрлє заданийым шуктеныт.
Кокымшо кечын самырык эколог-влак тўрлӧ номинацийыште вийыштым тергеныт: энтомологий, орнитологий, ботаника, почвоведений да гидробиологий.
2021 ийыште 21 гыч 23 сентябрь марте онлайн йӧн дене «Юннат-2021» всероссийский конкурсын региональный этапше эртен. Мишкан районын чапшым тушто Мишкан селасе 1 №-ан лицейыште 8 классыште тунемше Д. Салмиянова арален. Конкурслан тудо «Агрономийыште у технологий-влак» номинацийыште туныктышыжо О. Масновиева вуйлатыме дене посна пашам ямдылен да призер-влак коклашке логалын.
28 гыч 30 март марте Республиканский эколого-биологический йоча рўдер ДО ГБУ-што онлайн режим дене Самырык эколог да лесовод-влак республиканский слет-конкурсын отборочный этапше эртен. Районын командышкыже Мишкан селасе 1 №-ан лицейыште тунемше-влак Р. Хаматгалиева, В. Яркаев пуреныт. Нуным О. Масновиева вуйлатен. Отборочный этапыште чылаже 26 команде вийжым терген. Нунын коклаште мемнан командына кокымшо лийын.
«Кычалмаш-2022» научно-практический конференцийыште Мишкан селасе 1 №-ан лицейыште тунемше Д. Валиева (О. Масновиева туныкта) «Наука – тиде чыным кычалмаш» номинацийыште 1 степенян диплом дене палемдалтын.
«Путник» рўдерын воспитанникше-влак «Ужар планет-2022» всероссийский конкурсыштат ойыртемалтыныт. Тушто чылаже индеш тунемшынам палемдыме. Нуно «Пўртўс да еҥ-влакын пўрымашышт», «Курымашлык йўлан тўрлӧ сынже», «Пўртўс. Культура. Экологий», «Ужар планет йоча шинча дене» номинацийлаште ойыртемалтыныт.
Ме ўшанена: «Путник» йоча-юношеский туризм рўдерын воспитанникше-влак ончыкыжым эшеат кугурак сеҥымашыш шуыт да районын чапшым эшеат кўш нєлталыт.
Венера АГЛЯМОВА (материалым «Путник» рўдер пуэн).