Келшымаш
+1 °С
Лум
Все новости
Марий йӱла
18 теле 2020, 16:17

2021 ийлан кечым, тылзым да шӱдыр-влакым ончен марий юмыйӱла кече-влак

2021 ийлан кечым, тылзым да шӱдыр-влакым ончен марий юмыйӱла кече-влак

2021 ийлан кечым, тылзым да шӱдыр-влакым ончен марий юмыйӱла кече-влак
У ий/Январь.
1 - У ий.
1-8 - Григориан Шорыкйол (2022 ий гыч декабрьыш кусараш пунчалме).
19 - Вӱд модмо кече.
У тылзе - 13 у ий/январь.
Тичмаш тылзе - 28 у ий/январь.
Пургыж/ Февраль.
4 - Пел теле кече. Теле Илян - теле рӱдӧ
6 - Пелгинде кече.
8-14 - Ӱярня
10 - Кудерт кече. Кудо ӧртым – Кудыводыжым жаплыме кече.
12 - Коҥга пазар. Леве кече.
У тылзе - 11 пургыж/февраль.
Тичмаш тылзе – 27 пургыж/февраль.
Шошо/Март.
8-14 – Рушла Ӱярня.
14 - Шошым ӱжмӧ, лум юзо вийым налме кече.
20 - Шошым кече ден йӱд иктӧр лийме жап.
21 - Угече - ожсо У ий. Маска кынелме кече. Шӱдыр ончен, шошо тӱҥалтыш
22-28 – Ий арня. Акрет жапысе Ӱярня сынан пайрем, Виче кундемыште тиде пайрем «пӱртӱсын теле омо деч помыжалтме да мланде уэмме» лӱмеш эртаралтше пайремлан шотлалтын да XIX курым кыдал марте палемдалтын.
30 март - 5 апрель – Кугече арня (ожсо кугезына-влак семын, шўдырым, кечым да тылзым ончен - ончыкыжым кугечым лач тыге рашемдаш пунчалме).
30 - Пел кон кече.
31 - Тоштымарий кон кече. Кечыла вўргече.
У тылзе - 13 шошо/март.
Тичмаш тылзе – 28 шошо/март.
Вўдшор/Апрель.
1 - Сорта кече. Вӱд Он кынелме кече.
2 - Кугу кон кече.
3 – Марий календарь почеш Лудо ийым Маска ий вашталта (Ший савыртыш).
4 - Юмо волымо кече (кече-тылзе календарь почеш), чыла текшырен лекташ гын, мландышке Мер Юмо вола, тидын шотышто Мер Юмо угр-влакын Мер-Сусне-Хум юмыштлан да иран тукым калык-влакын Митра юмыштлан лишыл. Кумалтыш кече - Кудо кумалтыш.
5 - Юмо кӱзымӧ кече.
7 - Тер кудалтыме кече.
15-25 - Изи Лышташ кумалтыш. Изи Агавайрем. Эрвел Сӱрем.
22 - Йомшеҥерым жаплыме кече.
25 - Шошо Илян кече. Шошо рӱдӧ. Шошо пайрем (шымлызе-влак возен кодымо пайрем). Маска вийым погымо кече.
26 - Марий талешке кече.
29 – Рушла Кугече. Сорта кече. (Кугече ончыкыжым ожсо марий йӱла да астрономийлан эҥертен, шошым кече ден тылзе иктєр лийме жап деч вара тичмаш тылзе шочмеке, икымше изарнян палемдалташ тӱҥалеш).
29 – Тулшӱдыр чӱкталтме кече (Ожно Тулшӱдыр – Антарес лач тиде кечын каваште кояш тӱҥалын, кызыт тиде шӱдырым ужаш неле – май-июньышто кава тўрыштє пыкше веле койын кодеш).
У тылзе - 12 вӱдшор/апрель.
Тичмаш тылзе - 27 вӱдшор/апрель.
Ага/Май.
1 - Илыш Шочын Авам жаплыме кече.
3 - Мер Кугыеҥым (Мер Юмым, Кугыеҥым) жаплыме кече.
6 - Йогор кече, кӱтӱ лекме кече.
15 - Шӱшпык кече.
19 - Семык. Сорта кече (кечым, шўдырым да тылзым ончен).
20-21 - Семык кумалтыш (чыла вере огыт эртаре).
21 – Лышташ кугарня (семык арнясе кече).
22 - Имне ончышо-влакын кечышт. Шошо Миколо. Шошо кечым Кеҥеж кече вашталта (калык календарь почеш).
23 – Шелык кумалтыш. Кугу Лышташ кумалтыш. Кугу Агавайрем.
24 – Йӱр пучымыш. Мланде шочмо кече (Семык дене кылдалтше, йӱрым йодмо йӱла).
28 – Утым пайрем (Йӱр пучымыш сынан пайрем).
У тылзе - 11 ага/май.
Тичмаш тылзе - 26 ага/май.
Кӱсӧ/Июнь.
14-24 – Кӱсӧ кумалтыш (ожсо кугезына-влак семын, кечым, шӱдырым да тылзым ончен).
16 – Рушла Семык (2022 ийлан кораҥдалтеш).
21 - Кӱсӧ - эн кӱчык йӱд. Шӱдыр ончен, кеҥеж тӱҥалтыш. Маска вийым налме кече.
28 кӱсӧ/июнь – 9 шырка/июль – Керемет кумалтыш. Ондак эн кугу кереметыш лекман. Мишкан кундемыште эн кугужо - Султан керемет. Султан кереметыште пырля погынен ик гана гына кумалман.
У тылзе - 10 кӱсӧ/июнь.
Тичмаш тылзе - 24 кӱсӧ/июнь.
Шырка/Июль.
15-23 – Рушла Кӱсӧ.
17 июль – 24 август – Шӱдыр йогымо жап. Персеиды шӱдыр йӱр (метеорный поток, эн виян жапше – 12-13 август). Шоҥгыеҥ-влакын ойлымышт почеш, шӱдыр-влак чӱчкыдын йогымо жапыште марий-влак кумалтышым эртарен огытыл. Тидлан кӧра 31 шырка/июль гыч 24 у шурно/август марте кумалтышым эртараш тыршыман огыл, 17-30 июльышто шӱдыр-влак эше вийын огыт його, туге гынат, Кӱсӧ да керемет кумалтыш-влакым тиде жап марте эртарен колташ гын, сайрак лиеш.
19-30 – Керемет кумалтыш (Кӱсӧ кумалтышым рушла эртарыше-влаклан ).
У тылзе - 10 шырка/июль.
Тичмаш тылзе - 24 шырка/июль.
У шурно/Август.
2 - Илян кече. Кеҥеж Илян - кеҥеж рӱдӧ. Маска коям погымо кече.
10 – Тул пайрем.
14 - Мӱкш Илян.
19 - Саска Илян.
У тылзе - 8 у шурно/август.
Тичмаш тылзе - 22 у шурно/август.
Идым/Сентябрь.
7-13 – Покшым кува ден кугызалан пелештымаш.
14 - Вӱд йӱкшымє кече, Кайыквусо Илян.
14 идым/сентябрь – 14 сес/октябрь – Вӱредышым чӱктымӧ жап. Ожно ты жапыште кумалтышым эртарен огытыл, вўредышым гына чўктеныт.
21 - Вольык Илян кече.
23 - Пызле кече. Шӱдыр ончен, шыже тӱҥалтыш. Маска малаш возаш ямдылалтеш.
27 - Маска пайрем.
У тылзе - 7 идым/сентябрь.
Тичмаш тылзе - 21 идым/сентябрь.
Сес/Октябрь.
12 - Сонарзе кече.
14 - Мланде кылмыме кече, Угинде (У пучымыш), Шыже пайрем.
15-19 - Мланде йыр. Кугу Юмылан ош лудым витнен кумалмаш. Утларакшым ер воктене верланыше посна отышто эрта. Ик эн кугу кумалтыш.
17 - Таргылтыш кече - тиде кечын таргылтыш-влак чодыраште пытартыш кече коштыт да моткоч орадыланат. Сандене чодыраш коштман огыл - лӱдыкшӧ.
21-31 октябрь – Насыл керемет кумалтышым эртарыме жап.
30 - Орвам кудалтыме кече.
У тылзе - 6 сес/октябрь.
Тичмаш тылзе - 20 сес/октябрь.
Йӱштӧ/Ноябрь.
1 - Шурмаҥше кече (Мланде кылмыме кече дене кылдалтше пайрем, Саймайн – Хэллуин сынан улмыжлан кӧра лач тиде кечын палемдаш лиеш, вет 1 ноябрь шыже ден теле коласе рўдылан шотлалтеш). Шыже Илян - шыже рӱдӧ. Маска вынемым ямдылыме кече.
12 - ӱдыр кече.
У тылзе - 5 йӱштӧ/ноябрь.
Тичмаш тылзе - 19 йӱштӧ/ноябрь.
Теле/Декабрь.
4 декабрь - Теле (Йӱштӧ кугыза ден Йӱштӧ кува, Йӱдвел мардеж толмо кече). Теле – тиде йӱдвел мардеж.
4-17 - Теле Кӱсӧ кумалтыш.
21 - Теле Кӱсӧ.
22 - Кече пижме кече. 25 теле марте эн кужу йӱд-влак шогат.
23-31 – Шочйол – ожсо Шорыкйол (Шочйол - Шорыкйол пайремын ожсо лӱмжӧ).
23 - Пучымыш кочмо кече, Шочйол арня пура.
25 – У йол (йол - идалык) шочмо кече. Шўдыр ончен, тиде кечын у идалык шочеш – кече кужемаш тӱҥалеш. Маска вес ӧрдыжкӧ дене савырнен возеш.
У тылзе - 4 теле/декабрь.
Тичмаш тылзе - 19 теле/декабрь.
Марий мушан Эсен Элай ямдылен.