Илыш корно тек торашке шуйна…

Юбилярым саламлаш район администрацийын представительже-влак - район администраций вуйлатышын икымше заместительже Лариса Геннадиевна
Александрова, районысо ветеран-влак совет председатель Юлия Григорьевна Балахнина миеныт. Нунын деке юбилярын родыжо, пашам пырля ыштыме коллегыже Надежда Шакмаевна Салмиянова ден Кемий сельсовет СП вуйлатыше Герман Алексашевич Байдимров ушненыт.
Ветеран мемнам суртшо воктене вашлийын. Тудо эше моткочак чолга улеш, чурийже порын волгалтын. Туге чучын, мемнан ончылно 90 ияш юбиляр огыл, а
вий-вал пєръеҥ шоген.

Таче 90 ийым темыше-влакын пўрымашышт куштылго лийын огыл. Йоча жапышт сар жапыште эртарен, шужымаш да кылмымаш, неле текшырымаш гоч чытен
лектыныт. А сар деч вара нуно шаланыше элнам нєлтеныт. Индешле ий - юбиляр шкежат тиде цифрлан ўшанен ок керт. Шукерте огыл гына кудло, шымле
лийын… Айста, илыш корныжым шергал лектына. Мемнан геройнан ойлымыжо чумыр тукымын илышыжым рашемдаш полша.
Мыйын героем Ирсай ялыште 1931 ийыште «калык тушманын эргыже» тамга дене шочын. Ешыште кокымшо икшыве лийын. Тудын шочмыж деч ончычак ачажым 58-ше статьян 10-шо пунктшо почеш титаклен арестоватленыт. Йўдым кучен каеныт - кушко, молан - нигӧ пален огыл. Ешыжымат чаманен огытыл, ўмбаланышт чийыме вургем дене уремыш поктен луктыныт. Куваваштын изаже нуным чаманен, шке илышыжлан лўдыкшым ыштен кертмым ончыде, илаш пуртен. Ешын пиалжылан кєра, ачаштым лўэн пуштын огытыл, а чоҥымо пашашке колтеныт. Кок ият пеле гыч сай койышан да пашам тыршен ыштышан улмыжлан тудым эрыкыш колтеныт.
У пєртым чоҥаш ешын оксажелийын огыл, сандене ача рок пӧртым (землянкым) кўнчен. Тушто нуно 1947 ий марте иленыт. Тыгай рок пӧрт ялыште кумыт лийын. 1939 ийыште Саша верысе школыш икымше классыш тунемаш каен, 1943 ийыште Мишкан кыдалаш школыш кошташ тўҥалын. Тунам тунеммылан оксам
тўлыман лийын, а Мишинмытын эргыштым туныкташ оксашт лийын огыл, сандене тудым школ гыч каяш йодыныт. Но шотым муын моштышо рвезе єрын шоген огыл, шке оксам ыштен налаш тўҥалын.
Почта отделенийыш пашаш пурен, почтым шалаташ тўҥалын. Пашам ыштымыжлан тылзе мучаште ложашым, шўрашым да моло кочкышым пуэныт. А икана тудлан пиал шыргыжалын, ала-могай пайрем вашеш премийым пуэныт. Тиде оксам тудо школышто тунеммылан тўлен. Аттестатым кидыш налмеке,
Александрым Тымбай шымияш школыш тўҥалтыш класслам туныкташ колтеныт.
- Мый кызытат шкемын тунемшем-влакым шарнем, - манеш ветеран. - Фамилийышт дене огыл, а койышышт дене шарнымашеш кодыныт. Мутлан, ик эрге
тетрадьыште кутышеш огыл, а торешла возен. Тудым чын возаш туныкташ ятыр жап кўлын.
1950 ийыште Ирсай тўҥалтыш школым шымияшыш савыреныт. Александр тушко математикым туныктышо семын кусаралтын. Совет Армий радамыште службым эртымеке, самырык рвезе шочмо верышкыже пєртылын да уэш школышто пашам ышташ тўҥалын. Бирский педагогический инстиутыш, филологический факультетыш заочно тунемаш пурен.
Кумшо курсым пытарымеке, школышто завучлан шогалтеныт. 1961 ийыште Ирсай школ коллективым вуйлаташ тўҥалын. Тудын вуйлатыме жапыште школлан
у корпусым чоҥаш тўҥалме. Чылан пашам ыштеныт - ача-ава-влак полшаш коштыныт, кугурак класслаште тунемше-влак ушненыт. Кажне арнян субботник да
воскресник-влак эртаралтыныт.
Тудо шке шинчымашыжым да опытшым икмыняр тукым тунемше-влаклан пуэн. Тудо эре поро кумылан, йочам йӧратышан, чын койышан, принципальный да эре
полшаш ямде лийын. Тыгай еҥ-влак таче самырык тукымлан пример улыт.
Тудын пашажым кўкшын аклыме. 1969 ийыште «РСФСР школын заслуженный туныктышыжо» званийым пуымо, «РСФСР калык просвещенийын отличникше» знак дене палемдыме. Тўрлӧ грамота, шергакан пєлек-влак ятыр лийыныт. «Пашан ветеранже» улеш. Александр Михайлович чыла вийжым да жапшым пашалан пуэн. Тудо нелылык ончылно нигунам вуйым сакен огыл. Туныктымо пашам ыштыме чумыр жапыштыже йоча-влаклан эре поро йолташ лийын. Кӧ шке илышыжым школ дене кылден гын, ўмыр мучкылан туныктышо лийын кодеш маныт. Александр Михайлович тидыжым шке примерже дене эше ик гана пеҥгыдемден. Тудын шуко тунемшыже илышыште кумдан палыме да пагалыме еҥ лийыныт.
1957 ийыште самырык рвезе илышыште йӧратымашым вашлийын. Тиде - Анастасия Михайловна Салмиярова лийын. Нуно кок йочам ончен-куштеныт - Георгий ден Иринам. Ӱдыржє ачажын корно дене каен, Бирский олаште педагогический образованийым налын, а Георгий высший военный училищым тунем лектын.
Кызыт Анатолий Михайловичым 5 уныкаже да 7 кугезе уныкаже куандарат. Мутланыме годым тудо шке черже да ойгыжо нерген ик шомакымат ыш лук,
утларакшым лишыл еҥже да родо-шочшыжо-влак нерген гына порын каласкален.
Венера АГЛЯМОВА.