Шонымашкыже шуаш йӧным муын

Шонымашкыже шуаш йӧным муын

Тудо 1935 ий 10 ноябрьыште Дӧртыльӧ районысо Искуш ялыште шочын. Ешыште кумшо икшыве лийын. Тудын деч посна изаже, акаже да Зоя шӱжарже лийыныт.

Аваж ден ачаже колхозышто пашам ыштеныт. Ачаже Кугу Отечественный сарыште кредалын, сусырген пӧртылын. Тидлан кєра кужу жап илен огыл, вашке илыш дене чеверласен. Аваштлан 4 икшывым шкетланже ончен кушташ пернен. Неле лийын гынат, тудо чыла чытен да чылаштымат йол ӱмбаке шогалтен. Натальян изаже уста музиканче лийын. Изажым ончен, акажат музиканым шокташ кумылаҥын да тунемын. Ик жап гыч Натальян изажым ялыште тӱрлӧ пайремлашке шокташ ӱжаш тӱҥалыныт. Акаже ик жап гыч ургаш тунемын. Авашт тудлан ургымо машинам налын пуэн. Тыге тудо еҥлан тувырым ургаш, тӱрлаш тӱҥалын да ешлан мыняр-гынат парышым ыштен. Натальян Зоя шӱжарже колхозышто тӱрлӧ пашам ыштен.

Наталья Акиевна шкеже изинек фельдшер але медсестра лияш шонен. 4 классым тудо шочмо ялыштыжак тунемын. Вара Маядык ялысе кыдалаш школышко коштын. Классыштышт 10 ял гыч 21 йоча тунемын. Чыланат келшен иленыт, внеклассный чыла пашам пырля ышташ тыршеныт, чолга лийыныт. Наталья акайым школышто учкомлан сайленыт, тудо кажне шочмын политинформацийым эртарен.

7 классым тунем пытарымеке, тудо свидетельствым налын да Пӱрӧ оласе медучилищыш тунемаш каен. Но конкурс кугу лиймылан кӧра тунемаш пурен кертын огыл. Тыге 8 классыште тунемаш тӱҥалын. Но У ий марте гына тунемын кертын - тунеммаш деч аваже чарен, окса укелан кӧра туныктен ом керт манын. Наталья акай моткоч чот ойгырен, но нимом ыштен кертын огыл - авам колыштде ок лий. Аваже тудым, корныҥгай тракторыш шынден, Уфа олашке чӱчӱж деке пашаш пураш колтен. Поро еҥ-влак тудым чӱчӱж деке намиен шуктеныт. Вара пашам муаш полшеныт. Тыге Наталья акай фанер комбинатыште ышташ тӱҥалын. Паша тудлан келшен, пашадарже уда лийын огыл, аважлан полшен шоген. Но шӱм-чонжо садак медсестралан тунемаш пураш ӱжын. А шӱм-чон ӱжеш гын, шонымашыш шуаш йӧн садак лектеш.

Наталья акай ту жапыште тўшкагудышто илен. Икана татар йолташ ӱдыржӧ паша гыч пєртылмекыже медицина курс-влак почылтмо нерген ойлен. Наталья виклан шонаш тӱҥалын: пашам умбакыжат комбинатыште ышташ але медсестралан тунемаш каяш? Но ту жапыште шукын пашамат ыштеныт, тунемынытат – без отрыва от производства. Тыге тудо курсышко тунемаш пурен да трахомотозный медсестра специальностьым налын. Тунем лекмекыже, Наталья акайлан Мишкан районышко направленийым пуэныт – тыге тудын шонымашыже шуын.

Мишкан районысо больницашке толмеке, тудым Чукудо ялышке колтеныт. Наталья акай иканаште кум ялыште пашам ыштен: Чукудушто, Чукудо-Башыште, У Метръялыште. Илаш У Метръялыште илен. А ялыште илыш могай лийын? Кечывалым пашам ыштеныт, а кастене самырык-влак чыланат клубышто погыненыт. Наталья акайым тушто йолташ ӱдыржӧ Петр лӱман родыж дене палыме ыштен. Нуно икте-весыштлан келшеныт.

Петр тунам почтышто ыштен, район мучко текшырымаш дене коштын. Ик жап таҥ лийын коштмеке, нуно сӱаным ыштеныт да пырля Чукудушто илаш тӱҥалыныт. Тушто нунын Юрик эргышт шочын. Изи ял-влакым пытараш тӱҥалмеке, еш Нерге ялыш куснен.

Нуно ондак верысе почтышто иленыт, вара у пєртым чоҥеныт. Наталья Акиевна Нерге ден Пекшек яллаште пашам ыштен. Нине яллаште пагалыме еҥ лийын. Ӱдырамаш советын председательжылан сайленыт. Пашам Кугубаева Ольга дене келшен ыштеныт. Тыгак Мишкан селаште калык заседатель лийын – судлашке коштын.

Наталья акай ден Петр пелашыже пырля 3 икшывым ончен куштеныт: Юрийым, Галям да Радикым. Нуно кумытынат аваштын корныж дене каеныт. Юрий Петрович санитарный врач улеш, тудын Людмила Ефимовна пелашыже «Родничок» 4 №-ан йоча садыште ышта. Галя ӱдырышт фармацевт улеш, Чорайыште пашам ышта. Тудын ик икшывыже хирург, весыже – фармацевт. Радик эргышт – ветеринарный врач. Кужу жап колхоз фермыште пашам ыштыш, но ӱмыржӱ кӱчык лие. Тудын 2 икшывыже кодо, ынде коктынат кугу улыт.

Наталья ден Петр Аликовмыт, 50 ий пырля илен, шӧртньӧ сӱаныштым пайремлышт. Чаманаш кодеш, кок ий гыч Петр пелашыже ош тӱня дене чеверласыш. Тудо уста столяр да ургызо ыле. Икана Юрийын икымше классыште тунеммыж годым школышто марла кушташышт Артур Янсубаев дене когыльлянышт мотор тўран ош тувыр-влакым урген ыле. Нине тувыр-влакым чыланат ончен кӧраненыт.

Наталья акайын кок шешкыжат туныктышо улыт. Кызыт тудо изи шешкыж дене пырля ила. Галя ден Юрий шке ешышт дене илат. Авашт деке эре унала толын шогат.

Наталья акай пенсийыште улеш гынат, яра ок шинче. Кажне кечын скандинав йӧн дене коштеш – Монар ял курыкыш кўзен вола. Пырля пошкудыжо-влакымат наҥгая. Клубышкӧ тӱрлӧ погынымашке коштеш, пайрем годым кумылын тӱрлӧ почеламут-влакым лудеш. Тудлан эн чот икымше классыште тунемме почеламутшо келша. Сурт сомылымат ышта: межым шӱдыра, носким, пижым пидеш. Тыгак чӱчкыдын пазарыш коштеш. Шешкыж дене коктын ютым, шорыкым ашнат, келшен илат. Шешкыже монар сельсовет СП администрацийыште пашам ышта.

Наталья акайын 8 уныкаже да 4 кугезе уныкаже улыт. Тудо нуным ужаш кажне икшывыж деке унала мия.

Нерге ялыште теве тыгай, изирак капан Наталья акана ила. Мый тудым Нерге ялысе чыла пенсионер лӱм дене шушаш шочмо кечыж дене саламлем, пеҥгыде тазалыкым да эшеат кужурак ўмырым тыланем! Кызыт могай чулым улат, ончыкыжымат тугаяк лий!

М. ГАРЕЕВА, Нерге ялысе тӱҥалтыш ветеран организаций председатель.