Кидпашалан уста мурызо

Кидпашалан уста мурызо

Нерге ялыште ме, илалше пенсионер-влак, ятырын улына. Но 80 ийым эртышыже 10 еҥ веле. Эн шоҥгыжо А. Ибутаева, тудо 95 ияш улеш. С. Аликова - 92 ияш, С. Сайниев ден М. Андреева 90 ияш улыт, Н. Николаева – 88 ияш, О. Салишевалан 87 ий, А. Иванаевалан – 87, Н. Семеновалан – 82, Н. Аликова ден М. Захарова тений 85 ийым темат. Чылаштымат икшывышт-влак ончат.

Икте-весым ужмына годым чыланат уло кумылын ойласат, ожсо илышыштым оҥай татым шарналтатат, воштыл колтат. Ӱжмӧ годым клубыш толыт гын, муралтенат, кушталтенат колтат.

Мый таче тыланда нине лу илалше еҥ кокла гыч иктыже – Майсуло Александровна Захарова нерген возынем. Тудо 1935 ий 19 октябрьыште Нерге ялыште тыглай кресаньык ешыште шочын. Ешыштышт 5 икшыве лийын: Метрий, Майсуло, Янсуло, Виктор да Надя. Ачашт ден авашт нуным сайын ончен куштеныт, чыланат кугу кап-кылан - спай лийыныт. Майсулын ачаже, Александр Андрюшкин, Кугу Отечественный сарыште кредалын. Майсуло акай тудын сарыш кайымыжымат, пєртылмыжымат сайын шарна. Сар жапыште аваже кум икшывым шкетын ончен. Мом манаш, илыш моткоч неле лийын, но ял калык, пырля чумырген, каҥашен, чыла нелылыкым сеҥен, пашам тыршен ыштен да сеҥымаш кечым ончыкылыклан ӱшанен вашлийын.

Майсуло акай 4 классым гына тунемын кертын. Тылеч вара тудлан пашашке пураш пернен – пасу бригадыш каен. Самырык жапше гычак эр гыч тӱҥалын кас марте пашам ыштен. Пашаштыже тудым эре моктеныт. Сар пытымеке, тыныс илыш пєртылын. Рвезе-влак кушкыныт, мужыраҥыныт. Майсулат шке пӱрымашыжым муын – Захаров Иваным вашлийын. Нуно школыштат ик жапыште тунемыныт, пашамат пырля ыштеныт, клубыштат икте-весыштым кас еда вашлийыныт.

Иван икана тудлан тыге манын: «Тый пашалан пеш уҥган улат, мылам марлан лек». Майсуло келшен. Тыге нуно сӱаным ыштеныт да пелаш лийыныт. Ик жап гыч Иваным армийыш налыныт. 3 ий нуно посна иленыт, но шўмышт коклаште йӧратымаш тул йӧрен огыл. Иван армий гыч пӧртылмеке, уэш пырля – икте-весыштым йӧратен да келшен илаш тӱҥалыныт. Пашам коктынат колхозыштак ыштеныт. Иван тракторист лийын, а Майсуло правленийыште техничка лийын, тыгак колхозышто шала пашам ыштен. Нуно коктын 6 икшывым ончен куштеныт. Но чаманаш кодеш, Олег, Юля, Роман, Юрий икшывышт ош тӱня дене уже чеверласеныт. 50 ий пырля илымеке, Иванат илыш дене чеверласен. Кызыт Майсуло акай Валерий эргыже да Мария шешкыж дене пырля ила. Валерий ден Мария аваштым ончаш йӱдвел кундем гыч пєртылыныт. Майсуло акайын эше Игорь эргыже уло, тудо ешыж дене Нерге ялыштак ила. Нунат аваштым ончаш полшат да куандарен шогат.

Ялыште Майсуло Захаровам Тоня баба маныт. Ойлымыжо почеш, амалже оҥай. Икана Совай Соказа гыч ик рвезе икымше классым туныкташ толын. Тудо Майсулолан тыге каласен: «Айда, мый тыйым Тоня манаш тӱҥалам. Кагазыште Майсуло лият, а ме Тоня манаш тӱҥалына». Теве тыге Майсуло акай Тоня бабаш савырнен.

Тоня бабана мураш пеш уста, йӱкшӧ яндар. Ялын ик мучаштыже муралта гын, йӱкшӧ вес мучаш марте шергылтеш. Шуко такмакым, йӱмаш, сӱан маро-влакым пала. Пӧрт ончыкыжо лектын шинчешат, урем дене эртыше-влакым воктекыже шинчаш ӱжеш. Шичшыж дене кужу жап мутлана, южгунам муралтенат колта. Мыланемат пеш шуко такмакым возаш полшен. Тудо поро чонан улеш. Тӱрлӧ кидпашалан, кочкышым ямдылаш уста. Икманаш, кидше чылалан мия.

2003 ий 22 ноябрьыште ме коктын райрӱдысӧ «Башкортостан Республикысе илыше калык-влакын кочкышышт» кулинарный конкурсышто вийнам тергенна да 1-ше верым налынна. Пєлек шотеш мыланна чай сервизым пєлекленыт.

Конкурсышто тыгай мурым шонен мурышна:

Ончалза-ян ӱмбак(ы)на,

ончалза ӱмбак(ы)на –

Могай мотор вургемым

чиенна.

Ончалза-ян ӱстембак,

ончалза ӱстембак –

Могай тамле кочкышым

конденна.

Тоня бабан аважат кужу ӱмырым илен. Яра жапыштыже чодырашке кошташ йӧратен. Ял пайремлаште Юрий Александровичын шоктымыжо почеш йӱмаш муро-влакым ямлын мурат ыле. Мурымашке тыгак Т. Иванаева, О. Салишева, Н. Апкаликова ушненыт.

Майсуло акай, илышыштыже кеч-могай нелылык лийын гынат, чыла чытен, сеӱен да пеҥгыде кодын. Тудо кызытат суртыштыжо шешкыжлан чыла сомылымат ышташ полша: олмам пога, чывым онча, шорыкым пурта.

Тоня бабан 11 уныкаже да 25 кугезе уныкаже улыт. Нуно куваваштым чӱчкыдын куандарен шогат – унала толын каят, пєлекым, кӧстенечым кондат.

Мемнан илалше Майсуло акана теве тыгеракын ила. Мый тудым, Нерге ялысе уло пенсионер-влак лӱм дене, тудым эртыше юбилейже дене саламлем. Тоня бабаланна чыланат поро деч порым гына тыланена, кужу деч кужу ӱмыран лий манына.

М. ГАРЕЕВА, Нерге ялысе тӱҥалтыш ветеран организацийын председательже.